หญิงสาวผู้ดิ้นรนในการใช้ชีวิตท่ามกลางโลกแห่งทุนนิยม

รำลึก 103 ปี “ขบวนการสี่พฤษภา” แด่การตื่นรู้ แด่การลุกขึ้นสู้ แด่การไม่ยอมพ่ายแพ้

สาวอักษรฯ ที่มีหน้าที่ตรวจสอบตัวอักษร บางทีก็ทำตัวน่าสั่งสอน

ไม่มีใครมาช่วงชิงความหวังของเราได้ เพราะ ‘ไม่มีใครเป็นเจ้าของความหวังเพียงผู้เดียว’

อาร์มี่และรันเนอร์ ผู้ชื่นชอบหนังสือและหนัง ดูคลิปหมาแมวเป็นชีวิตจิตใจ

“เรามีความหวังทุกวันอังคาร” แด่หยาดเหงื่อและหยดน้ำตาของชาวนาที่ต่อสู้เพื่อปากท้องมากว่า 20 ปี

ความงมงายมักเป็นสิ่งที่ถูกมองว่าโง่เขลา ไม่จีรัง ไม่มีความเป็นเหตุเป็นผลมารองรับ ถึงกระนั้น มันก็อยู่คู่สังคมไทยมานานหลายชั่วอายุคน คุณอาจจะเคยมีภาพจำคนไทยถูแป้งต้นตะเคียน ผูกผ้าสามสี หรือพนมมือกราบไหว้สิ่งศักดิ์สิทธิ์อยู่บ้าง อย่างไรก็ตาม ไม่ว่าจะกล่าวอ้อนวอนขอพรอะไรไป ก็ไม่มีอะไรมาพิสูจน์ได้อย่างแน่ชัดว่าพรดังกล่าวจะเป็นจริง
หลายคนล้มเลิก เพราะผิดหวังจากการคาดหวัง
แต่หลายคนก็ยังยืนหยัด ด้วยความหวังที่พวกเขาจะยังสามารถลืมตาอ้าปากได้
กับกระดาษสี่เหลี่ยมใบเล็กอย่าง &ldquo;ลอตเตอรี่&rdquo;
&nbsp;
ทุกวันที่ 1 และ 16 ของทุกเดือน หรือใกล้เคียงกับวันเหล่านั้น ไม่ว่าจะหันไปทางไหน ทั้งสองข้างทางก็มักจะเต็มไปด้วยแผงลอยลอตเตอรี่ และความครึกครื้นของผู้คนที่หลั่งไหลกันเข้ามาเลือกซื้อหาตัวเลขที่ถูกใจอยู่เสมอ ใบหน้าที่เต็มไปด้วยความหวัง บทสนทนาที่คุยกันอย่างออกรสถึงเลขเด็ด ทั้งจากความฝัน จากตำราเจ้าดัง หรือแม้กระทั่งการตีความจากทะเบียนรถยนต์ไปจนถึงผลกล้วยแฝด
ทว่า การนำเงินไปลงทุนให้กับการเสี่ยงทายที่ความน่าจะเป็นแทบจะเป็นศูนย์เช่นนี้ ก็ทำให้เกิดคำวิจารณ์จากสังคมบางส่วนว่า เป็นการลงทุนที่เสียเปล่า เพราะซื้อไปก็มีแต่ขาดทุน บ้างก็บอกว่า ไร้สาระ ไม่พยายามจะผลักดันให้ตัวเองก้าวหน้า มัวแต่นั่งรอความหวัง ระวังจะเป็นหนี้ท่วมหัวเอาเสีย
แล้วเหตุใดเราถึงจะฝากความหวังไว้ที่ลอตเตอรี่ไม่ได้ ?
จากข้อมูลการสำรวจสภาวะเศรษฐกิจและสังคมของครัวเรือน พบว่า ผู้ที่อุดหนุนสลากกินแบ่งรัฐบาลนั้น ส่วนใหญ่จะเป็นกลุ่มคนที่มีรายได้น้อยมากกว่ากลุ่มคนที่มีรายได้สูง แน่นอนว่ากลุ่มคนที่มีรายได้ไม่มากเหล่านี้ ต่างก็มีความฝันที่หวังจะหลุดพ้นจากสภาวะจำยอมต่อความไม่สมบูรณ์แบบในฐานะทางสังคมของตน โดยเฉพาะ หลุดพ้นจากค่าครองชีพในประเทศไทยที่สูงขึ้นทุกวัน กลับกันค่าแรงยังคงเท่าเดิม และโอกาสที่จะทำให้พวกเราหลุดพ้นจากความจนก็มีไม่มากนัก การซื้อสลากกินแบ่งรัฐบาลจึงเป็นทางเลือกจำเป็นสำหรับใครหลายคน ต่อให้จะถูกเพียงแค่ไม่กี่บาทหรือถูกรางวัลที่หนึ่งก็ตาม
&ldquo;ถ้าไม่ลองเสี่ยงดู ก็ไม่รู้หรอก เราจะไปทำอะไรได้ เกิดมาก็มีแค่นี้ ถ้าถูกหวยแล้วได้ค่าอาหารให้แมวก็ยังดี&rdquo;
แม่เคยกล่าวกับฉันไว้เช่นนั้น ช่างตลกร้าย
&nbsp;
เกิดมาก็มีแค่นี้ หรือ รัฐให้เราได้แค่นี้ ?
เพราะเราจน เราจึงซื้อลอตเตอรี่เพื่อต่อความหวัง แต่เหนือสิ่งอื่นใด คือการตั้งคำถามว่า ทำไมเราถึงไม่เคยมีชีวิตที่ดีขึ้นเลยล่ะ แล้วทำไมความด่างพร้อยทางฐานะของเรามันถึงไม่หายไปสักที ทั้ง ๆ ที่ภาษีที่จะนำไปพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนในประเทศนี้ให้ดีขึ้นนั้น ส่วนหนึ่งก็เป็นภาษีที่ได้มาจากการอุดหนุนสลากกินแบ่งรัฐบาลของประชาชน
ถ้ารัฐบาลมีการจัดการบริหารประเทศที่ดี ไม่เอื้อผลประโยชน์ให้กับคนกลุ่มใดกลุ่มหนึ่ง หรือไม่สร้างผลกระทบให้เกิดช่องว่างในสถานะทางสังคมไปมากกว่านี้ ทุกอาชีพคงจะมีโอกาสในการได้รับค่าแรงและสวัสดิการที่เท่าเทียมมากขึ้น อย่างเช่น พนักงานบริษัท พนักงานรักษาความปลอดภัย คุณแม่บ้าน พนักงานเก็บขยะ หรือเกษตรกร ไม่ใช่ว่าพวกเขาไม่ได้พยายามที่จะผลักดันตัวเองให้มีชีวิตที่ดีขึ้น แต่ฉันเชื่อว่า พวกเขาทำเต็มความสามารถจากต้นทุนที่มีแล้วต่างหาก ในอีกแง่หนึ่ง การที่ประชาชนไม่สามารถเข้าถึงสวัสดิการ อาจเป็นเพราะรัฐบาลเพิกเฉยต่อการเปลี่ยนแปลงและไม่คิดจะสนับสนุนในการพัฒนาคุณภาพชีวิตของประชาชนให้ดีขึ้น รวมถึงนำภาษีที่ได้ไปใช้อย่างไม่เกิดประโยชน์เสียมากกว่า คนไทยทุกคนจึงไม่มีโอกาสได้เติบโตมาอย่างเท่าเทียมกัน ทั้งในด้านการเข้าถึงการศึกษาหรือการประกอบอาชีพ
แล้วประชาชนคนธรรมดาจะไปทำอะไรได้
สุดท้ายก็ต้องลงเอยด้วยการ &ldquo;เสี่ยงทาย&rdquo; เพื่อเอาตัวรอดจากความตายอีกครั้ง
ด้วยวาทกรรม พรุ่งนี้รวย ที่ไม่เคยมีอยู่จริง
&nbsp;
&nbsp;
ว่าแต่ งวดหน้ามีเลขเด็ดอะไรบ้าง แบ่งปันกันได้นะคะ
&nbsp;
แหล่งอ้างอิง
ภาคภูมิ จตุพิธพรจันทร์. (2564). &ldquo;ลอตเตอรี่&rdquo; การออมของคนจน ?. สืบค้นจาก https://www.bangkokbiznews.com/business/933972

พรุ่งนี้ “รวย” ความหวังซ้ำเดิมของวันใหม่ ที่ไม่เคยมีอยู่จริงในหมู่คนจน

International Women's Day: วันสตรีสากลกับ 20 ปีแห่งการเป็นผู้หญิงของฉัน

หนูชอบนอนขอโทษด้วยนะคะ🥺

เมื่อทุกคนได้ยินว่าพื้นที่แห่งหนึ่งกำลังจะได้รับการพัฒนา ไม่ว่าที่แห่งนั้นจะเป็นสถานที่ที่เราคุ้นเคยหรือไม่ก็ตาม เราก็มักจะยินดีไปตาม ๆ กัน เพราะคำว่า &ldquo;พัฒนา&rdquo; ย่อมนำสิ่งที่ดีขึ้นมาให้อยู่แล้ว แต่ว่าในโลกของการพัฒนาเมืองมันกลับไม่เป็นอย่างนั้นเสมอไป เพราะนับตั้งแต่มีการพัฒนาเมืองปรากฏขึ้นในประวัติศาสตร์ แนวทางการพัฒนามักจะถูกจำกัดอยู่แค่เพียงคนไม่กี่กลุ่มเท่านั้น และโดยเฉพาะตั้งแต่ช่วงปลายศตวรรษที่ 20 มานี้ แนวทางการพัฒนาเมืองในประเทศไทย (ในความเป็นจริงคือเกือบทั่วทั้งโลก) มักจะอิงตามกลุ่มชนชั้นกลางเป็นหลัก โดยที่เรามักจะหลงลืมไปว่ามีคนอีกกลุ่มที่อาศัยอยู่ในเมืองด้วยเช่นกัน
&nbsp;
<h3>ชนชั้นกลางคือใคร มีที่มาอำนาจมาจากไหน ?</h3>
ชนชั้นกลาง คือกลุ่มคนที่มีช่วงรายได้ตรงกลางระหว่างผู้มีรายได้สูงและต่ำ หรือเฉลี่ยที่ 18,000-85,000 บาทต่อเดือน หรือเป็นบุคคลที่มักประกอบอาชีพเกี่ยวกับการค้าขาย ข้าราชการ พนักงานออฟฟิศ นักเรียน-นักศึกษา หรือผู้เชี่ยวชาญในสาขาวิชาชีพต่าง ๆ เช่น ครู อาจารย์มหาวิทยาลัย เป็นต้น หลังจากการกลายเป็นอุตสาหกรรมของประเทศไทย และการผงาดของระบบทุนนิยมในช่วงปี 1960 (ประมาณ พ.ศ. 2503) การเป็นชนชั้นกลางจึงง่ายขึ้นกว่าเดิมมาก เพราะเพียงแค่เข้ามาทำงานออฟฟิศหรือค้าขายในเมืองก็เป็นได้แล้ว ชนชั้นกลางจึงเติบโตขึ้นอย่างรวดเร็วและกลายมาเป็นกำลังหลักในระบบเศรษฐกิจ
จนเมื่อเกิดเหตุการณ์พฤษภาทมิฬขึ้นในปี พ.ศ. 2535 จากความหวาดกลัวของชนชั้นกลางในเรื่องการสืบทอดอำนาจของคณะรักษาความสงบเรียบร้อยแห่งชาติ (รสช.) ที่อาจส่งผลต่อเศรษฐกิจได้ ผลของเหตุการณ์นี้คือชัยชนะของฝ่ายชนชั้นกลาง ซึ่งถือเป็นจุดเริ่มต้นในการต่อรองอำนาจทุกด้านของชนชั้นกลางก็ว่าได้ ทั้งในด้านการเมือง เศรษฐกิจ หรือการพัฒนาก็ตาม
&nbsp;
<h3>ความต้องการของชนชั้นกลาง</h3>
จากบทวิเคราะห์มากมายเกี่ยวกับลักษณะนิสัยของกลุ่มชนชั้นกลางในสังคมประเทศโลกที่สาม (รวมถึงประเทศไทย) พบว่าคนกลุ่มนี้มีลักษณะนิสัยที่สำคัญมากอย่างหนึ่ง นั่นคือความพยายามวางไลฟ์สไตล์ต่าง ๆ ให้เหมือนกับกลุ่มคนชนชั้นบนมากที่สุด เป็นเพราะว่ากลุ่มคนชนชั้นบนมักเป็นที่น่าเคารพนับถือจากทุกคนตลอดเวลา แล้วสักวันหนึ่งก็อยากเป็นแบบพวกเขาให้ได้ ดังนั้นกลุ่มคนชนชั้นกลางจึงพยายามเลียนแบบกลุ่มชนชั้นบนเสมอมา
นอกจากนี้จะเป็นที่สังเกตอีกว่ากลุ่มชนชั้นกลางมักจะชอบทำตามกระแสหลักตลอดเวลา โดยในโลกยุคปัจจุบันที่ว่ากันว่าเป็นยุคแห่งโลกาภิวัตน์ที่ข่าวสารและกระแสสามารถเคลื่อนย้ายข้ามชาติได้อย่างไร้พรมแดน แน่นอนว่ากลุ่มชนชั้นบนก็จะเป็นคนรับมาก่อนกลุ่มแรก และต่อมากลุ่มชนชั้นกลางจึงรับกระแสที่หลั่งไหลเข้ามาอย่างง่ายดายตาม ซึ่งหนึ่งในนั้นคือกระแสของการพัฒนาเมือง
กระแสการพัฒนาเมืองในโลกทัศน์ของชนชั้นกลางที่ชัดเจนที่สุดคงเป็นการมีบ้านและสวนรอบบ้านในเขตชานเมือง มีรถ และมีครอบครัวที่เพียบพร้อมตามแนวคิด Urban Dream ที่รับมาจากสังคมอเมริกา นอกจากนี้ยังมีความต้องการที่จะมีคอนโดมิเนียมไว้อยู่อาศัยใจกลางเมือง และมีห้างสรรพสินค้าเอาไว้พบปะสังสรรค์และจับจ่ายใช้สอย และด้วยการที่กลุ่มคนชนชั้นบนซึ่งมีเงินทุนและอำนาจในการสั่งพัฒนา ที่ต้องการจะรักษาตำแหน่งทางการเมืองและอำนาจไว้ จึงไม่อยากจะขัดใจกลุ่มชนชั้นกลางมากนัก ดังนั้นจึงจะเห็นว่าในทุก ๆ วันนี้มีหมู่บ้านจัดสรรตามเขตชานเมือง คอนโดมิเนียม และห้างสรรพสินค้าผุดขึ้นใหม่มากมายในทุกสารทิศ
&nbsp;
<h3>เสียงเพรียกจากปีศาจที่ชื่อชนชั้นกลาง</h3>
แต่แน่นอนว่าทุกครั้งที่จะมีโครงการการก่อสร้างหมู่บ้าน คอนโดมิเนียม หรือห้างขึ้นมาใหม่ โดยเฉพาะสองอย่างหลังซึ่งผุดขึ้นมากมายในเขตใจกลางเมือง คำถามที่จะเกิดขึ้นตามมาคือ &ldquo;แล้วจะเอาที่ตรงไหนมาสร้าง ?&rdquo; เพราะแทบไม่มีพื้นที่ว่างเปล่าให้สามารถสร้างได้แล้ว ในสายตาผู้พัฒนา (a.k.a. นายทุน) ก็ย่อมหาทางออกให้แก่ปัญหานี้ได้เสมอ ดังนั้นผู้ที่ต้องรับกรรมนั่นก็คือชุมชนที่มีรายได้ต่อครัวเรือนไม่สูงมากที่อยู่อาศัยในกลางเมืองนั่นเอง
สืบเนื่องจากพื้นที่ที่ชุมชนเหล่านี้ตั้งอยู่ มักจะเป็นพื้นที่ในกรรมสิทธิ์ของหน่วยงานใหญ่ ๆ หรือเจ้าของที่ดินผู้ร่ำรวยแต่เดิมอยู่แล้ว หากปล่อยพื้นที่ดังกล่าวเพื่อให้ผู้พัฒนารายใหม่เข้ามาปรับปรุงพื้นที่ รายได้ที่เจ้าของที่ดินรายเดิมจะได้จะมีมูลค่ามหาศาลกว่าปล่อยให้ชุมชนตั้งอยู่มาก เราเรียกกระบวนการนี้ว่าการแปลงเปลี่ยนชนชั้นทางที่ดิน (Gentrification) ซึ่งเป็นกระบวนการเพิ่มมูลค่าที่ดินให้สูงกว่าเดิมจนผู้อยู่อาศัยเดิมไม่สามารถอยู่อาศัยได้อีกต่อไป ดังนั้นการไล่รื้อชุมชนในมหานครต่าง ๆ จึงเกิดขึ้น
เคสตัวอย่างที่เห็นได้ชัดเจนก็คือการพัฒนารอบ ๆ จุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัยในปัจจุบัน เกิดการสร้างห้างสรรพสินค้าหรือศูนย์การค้าใหม่ ๆ ขึ้นมากมาย มีคอนโดมีเนียมหรูผุดขึ้นเป็นดอกเห็ด มีสวนสาธารณะสวย ๆ เพื่อให้มาแฮงเอาต์หรือถ่ายรูปเล่น ซึ่งทั้งหมดก็เพื่อตอบสนองความต้องการของกลุ่มชนชั้นกลางเป็นหลัก แต่สิ่งที่แลกมาแน่นอนคือการไร่ลื้อชุมชนที่อาศัยอยู่รอบ ๆ&nbsp;
หากทุกคนไปย้อนดูภาพถ่ายเก่า ๆ จะพบว่ารอบจุฬาฯ มีชุมชนเต็มไปหมด แต่เมื่อกระแสการพัฒนาเปลี่ยน สิ่งที่จุฬาฯ ทำไม่ใช่การพัฒนาชุมชนรอบ ๆ เพื่อให้ชีวิตคนที่ผูกพันอยู่ตรงนั้นดีขึ้น แต่เป็นการไล่รื้อเพื่อตอบสนองกลุ่มชนชั้นกลางและทำกำไรจากที่ตรงนั้นให้ได้มากที่สุด สวนร้อยปีที่ทุกคนพูดกันเป็นเสียงเดียวว่าสวยงามและน่าพักผ่อนมาก หรืออย่างห้างสรรพสินค้าสามย่านมิตรทาวน์ที่เป็นแหล่งเดินเล่นพบปะของพวกเราหลาย ๆ คน แต่มันกลับแลกมาด้วยการหายไปของวิถีชีวิตดั้งเดิมที่อยู่ตรงนั้น โดยที่พวกเขาไม่สามารถเรียกร้องอะไรได้เลย ดังนั้นทุกความต้องการของชนชั้นกลางที่เพิ่มมากขึ้น ก็เปรียบเสมือนกับเสียงเพรียกจากปีศาจที่จะคอยหลอกหลอนและเปลี่ยนแปลงชีวิตของผู้ที่มีอำนาจต่อรองที่น้อยกว่า
ปรบมือข้างเดียวก็ย่อมไม่ดัง หากชนชั้นกลางลดความต้องการบางอย่างลง และเห็นใจถึงชีวิตจิตใจที่อาศัยอยู่ในเมืองมากขึ้น เราก็จะสามารถลดความดังของเสียงเพรียกจากปีศาจนี้ลงได้
&nbsp;
เพราะสิ่งที่สำคัญสุดสำหรับเมือง ไม่ใช่การมีตึกรามบ้านช่องหรือพื้นที่ที่มีหน้าตาสวยงาม แต่คือผู้คนที่อยู่ในเมืองต่างหาก &ldquo;เมืองที่ไร้ซึ่งชีวิตชีวาของผู้คน ก็ไม่ต่างอะไรกับเมืองที่ตายแล้ว&rdquo;
&nbsp;
&nbsp;
แหล่งอ้างอิง
Askew, M. (2002). Bangkok: Place, Practice and Representation. London: Routledge
Hattori, T., &amp; Funatsu, T. (2003). The Emergence of the Asian Middle Class and Their Characteristics. The Developing Economies, XLI-2. Retrieved from https://www.ide.go.jp/library/English/Publish/Periodicals/De/pdf/03_02_02.pdf
Nidhi Eoseewong. (1993). The Cultural Dimensions of the Thai Middle Class, The Middle Class and Thai Democracy. (p.49-66). Bangkok: Chulalongkorn University Press.
Voice Online. (2017). &lsquo;Samyan&rsquo;, upon the memory of 2 generations.Retrieved from https://www.voicetv.co.th/read/524854

เมื่อการพัฒนาเมืองคือภัยร้าย เสียงเพรียกจากปีศาจที่ชื่อชนชั้นกลาง

สร้างจากเหตุการณ์จริงที่ยังไม่เคยเกิดขึ้น
ประโยคเปิดของภาพยนตร์เรื่อง Don&rsquo;t Look Up ทำให้ฉันอดยิ้มไม่ได้ เพราะไม่เคยเห็นหนังเรื่องไหนสร้างจากเหตุการณ์จริงที่ยังไม่เคยเกิดขึ้นเช่นนี้ ถือว่าเป็นกลวิธีที่ชาญฉลาดอีกวิธีหนึ่งของ Adam Mckey ผู้กำกับหนังเสียดสีสังคม ที่เคยสร้างชื่อไว้ให้กับหนังเสียดสีวงการการเงินของสหรัฐอเมริกามาแล้วอย่าง The Big Short (2015) ทำให้หนังที่เป็นเรื่องราวเกี่ยวกับวันสิ้นโลกอย่าง Don&rsquo;t Look Up เป็นที่จับตามองของคอหนังมากพอสมควร
แต่หนังเรื่องนี้ก็ยังมีทั้งเสียงชื่นชมและเสียงวิพากษ์วิจารณ์ เนื่องจากหนังเรื่องนี้มีจุดขายที่ชัดเจนเป็นของตัวเอง สามารถเล่น &ldquo;ตลก&rdquo; กับเหตุการณ์ที่ยังไม่เกิดขึ้นได้ดีพอสมควร และแน่นอนว่า หนังเรื่องนี้สร้างกระแสได้มาก แค่เห็นกองทัพนักแสดงคนก็อยากดูแล้ว อย่างไรก็ตาม หนังมีความพยายามที่จะทำให้มันตลกมากจนเกินไป อีกทั้งยังไม่มีลูกเล่นที่แยบยลหรือฉลาดมากพอ ที่จะให้คนดูคิดตาม ซึ่งจะเห็นได้จากพฤติกรรมของตัวละคร ที่พยายามบอกกับเราอย่างตรงไปตรงมาว่า &ldquo;ให้เชื่อฟังนักวิทยาศาสตร์เสียบ้าง ไม่อย่างนั้นพวกเราจะตายห่ากันหมด โลกเรากำลังจะถึงคราวอวสานอยู่แล้ว&rdquo; แต่ถึงอย่างนั้น ผู้เขียนเองก็ค่อนข้างคาดหวังไว้สูงพอสมควร เพราะเห็นกระแสจากเพจรีวิวหนังในไทย ให้คะแนนหนังเรื่องนี้มากถึง 10/10 คะแนน บ้างก็ว่า หนังมีเรื่องราวที่พอจะนำมาเปรียบเปรย ให้คล้ายกับสถานการณ์บ้านเมืองของประเทศไทย จากการที่เรามีผู้นำไร้ประสิทธิภาพ จนอาจพาประชาชนตายกันหมดได้เหมือนกับในหนัง บ้างก็ว่า การทำงานของสื่อในหนังเรื่องนี้ขาดจรรยาบรรณ และนำเสนอแต่สิ่งไร้สาระให้กับสังคม เหมือนกับสื่อไทยอย่างไรอย่างนั้น ทว่า เราไม่สามารถเปรียบเปรยเรื่องทั้งหมด ให้เหมือนกับบ้านเมืองของเราได้ เพราะแน่นอนว่า Adam Mckey ผู้กำกับของหนังเรื่องนี้เล่าเรื่องราววันสิ้นโลกผ่าน &ldquo;แว่น&rdquo; ของความเป็นอเมริกัน และด้วยบริบทของความเป็นอเมริกาที่ว่า หรือเพราะหนังพยายามทำให้มัน &ldquo;ตลก&rdquo; มากจนเกินไป จึงทำให้ฉันไม่ได้รู้สึกว่าหนังมันตลกโปกฮาดังที่คนเขาชื่นชมขนาดนั้น
หรืออาจเป็นเพราะฉันรู้สึกว่า &ldquo;ถ้ามันเกิดขึ้นจริง แม่งไม่ตลกเลย&rdquo;
หากจะกล่าวโดยย่อ Don&rsquo;t Look Up เป็นเรื่องราวของนักศึกษาปริญญาเอกด้านดาราศาสตร์อย่าง Kate Dibiasky (Jennifer Lawrence) และอาจารย์ของเธอ ซึ่งเป็นนักดาราศาสตร์ระดับล่าง&nbsp; Randall Mindy (Leonardo DiCaprio) ที่พยายามเตือนทุกคนว่า ดาวเคราะห์น้อยกำลังจะพุ่งชนโลก และมันจะถึงคราวอวสานของมวลมนุษยชาติ หากยังมัวแต่ sit tight and assess (รอและประเมินสถานการณ์ต่อไป) อย่างที่ประธานาธิบดี Janie Orlean (Meryl Streep) ได้กล่าวไว้อย่างง่าย ๆ ไม่จริงจัง กระทั่งทั้งสองคนพยายามใช้พื้นที่สื่อเพื่อเตือนประชาชน ก็ยังไม่สามารถดึงดูดความสนใจจากใครได้เลย เพราะทุกคนมัวแต่สนใจข่าวการเลิกกันของคนดัง ทว่าทั้ง 2 คนก็ยังไม่ย่อท้อ ที่จะพยายามประกาศเตือนคนทั้งโลกอย่างสุดความสามารถเท่าที่พวกเขาจะทำได้ และมัน...ไม่สำเร็จ
ในทัศนะของผู้เขียนนั้น หนังเรื่องนี้ไม่ใช่หนังที่แย่ เพราะประเด็นที่หนังพยายามจะสื่อกับคนดู นั่นคือปัญหาภาวะโลกร้อน และการเสียดสีกลุ่มคนที่ไม่เชื่อในวิทยาศาสตร์ ซึ่งถือว่า Adam Mckey ตีโจทย์แตก เพราะมันย่อยง่ายและเข้าใจได้ว่า นี่คือปัญหาที่ควรได้รับการแก้ไขอย่างเร่งด่วน มิเช่นนั้นจะมีจุดจบอย่างในเรื่อง
หากจะมองว่า ดาวหางที่กำลังพุ่งชนโลกเปรียบเสมือนภัยคุกคามของภาวะโลกร้อน ก็อาจจะไม่ผิด เพราะสิ่งที่เราสามารถสังเกตเห็นได้อย่างชัดเจนจากหนังเรื่องนี้ คือ ความขัดแย้งเรื่องดาวหาง ที่กำลังพุ่งชนโลกเกิดขึ้นอย่างร้อนแรง มีทั้งฝ่ายที่เชื่อนักวิทยาศาสตร์ พยายามรณรงค์เรียกร้องรัฐบาลเร่งมือป้องกันไม่ให้ดาวหางดวงนั้นพุ่งชนโลก (ซึ่งรัฐบาลในเรื่องก็ดูไม่ค่อยสนใจเท่าไรนัก) และยังมีฝ่ายที่ไม่ตระหนักถึงปัญหานี้เลยแม้แต่น้อย ซ้ำร้ายยังไม่เชื่อว่าดาวหางมีจริง ทั้ง ๆ ที่มีหลักฐานทางวิทยาศาสตร์มายืนยันแล้ว ซึ่งเหตุการณ์เหล่านี้ &ldquo;เกิดขึ้นจริง&rdquo; บนโลกนอกจอภาพยนตร์ แค่ไม่ใช่เรื่องดาวหางพุ่งชนโลก แต่เป็นเรื่องปัญหาภาวะโลกร้อนที่พวกเรากำลังเผชิญอยู่
อีกทั้งหนังยังเสียดสีระบบเศรษฐกิจแบบทุนนิยม ที่รัฐบาลอเมริกาค้ำจุน และอาจเรียกได้ว่า ความสัมพันธ์ของทั้งสองฝ่ายไม่สามารถตัดขาดกันได้ เพราะเอื้อผลประโยชน์ให้กันและกัน&nbsp; จะเห็นได้จากฉากที่ประธานาธิบดีถึงกับหูผึ่ง เมื่อประธานบริษัท Bash (บริษัทเทคโนโลยีชื่อดังของอเมริกาในเรื่อง) มาบอกว่า ดาวหางดวงนั้นที่กำลังพุ่งชนโลก มีแร่ธาตุที่มีมูลค่ามาก จนไม่สามารถระเบิดมันทิ้งไปเฉย ๆ ประธานาธิบดีจึงยอมให้บริษัท Bash หาเงินจากดาวหางโดยการพยายามระเบิดมัน และนำแร่ธาตุมูลค่ามหาศาลกลับมา ทั้ง ๆ ที่มันกำลังจะพุ่งชนโลกแล้ว
นอกจากนี้ยังมีประเด็นเรื่องของความเท่าเทียมทางเพศที่ปรากฏขึ้นในหนัง ซึ่งถือว่า Adam Mckey เสียดสีประเด็นนี้ได้อย่างเฉียบแหลม จะเห็นได้จากการที่สังคมชายเป็นใหญ่ของอเมริกา มีท่าทีเลือกปฏิบัติต่อตัวละครหลักอย่าง Kate Dibiasky และอาจารย์ของเธอ Randall Mindy ในลักษณะที่แตกต่างกันไป Kate ถูกทำให้กลายเป็นตัวตลก เพราะเธอพูดทุกอย่างอย่างตรงไปตรงมาด้วยสีหน้าท่าทางที่ &ldquo;ไม่เหมาะสม&rdquo; สำหรับการออกอากาศผ่านสื่อ จนเป็นเหตุทำให้เธอไม่ได้รับเชิญมาสัมภาษณ์ในรายการใด ๆ อีกเลย ในขณะที่ Randall ได้รับการปฏิบัติอย่างดี และมองว่าเขาคือนักดาราศาสตร์สุดหล่อผู้เป็นฮีโร่ของมวลมนุษยชาติ ทั้ง ๆ ที่ Kate เป็นคนค้นพบดาวหางดวงนี้ก่อน Randall แต่คนในสังคมกลับไม่ค่อยให้ความสนใจในความสามารถของเธออย่างที่ควรจะเป็น
อย่างไรก็ตาม Don&rsquo;t Look Up ก็ยังไม่ใช่หนังที่ดีขนาดนั้น เพราะมันยัดเยียดมุกตลก (?) ที่ไม่จำเป็นอย่างมุกเหยียดเชื้อชาติ มุกเหยียดเพศ หรือแม้กระทั่งมุกที่เกี่ยวกับการมีเพศสัมพันธ์กับคนในครอบครัว (ถึงแม้ตัวละครจะไม่ได้พูดออกมา แต่ก็อนุมานได้) ซ้ำร้ายยังให้ความสำคัญกับนักแสดงรับเชิญ ที่เป็นคนดังมากจนเกินไป จนอาจทำให้มีฉากไม่จำเป็นอยู่มาก และดูเหมือนหนัง &ldquo;พยายาม&rdquo; มีของ แต่จริง ๆ ก็ไม่มีอะไรเลย
ส่วนที่น่าเสียดายที่สุดในความเห็นของผู้เขียน นั่นคือตัวละครประธานาธิบดีที่แสดงโดย Meryl Streep ซุปเปอร์สตาร์ระดับตำนานแห่งวงการภาพยนตร์ เพราะผู้เขียนคิดว่าบทของของเธอไม่ส่งเอาเสียเลย แม้ว่าในเรื่องประธานาธิบดีจะเป็นต้นเหตุแห่ง &ldquo;ความฉิบหาย&rdquo; ก็จริงอยู่ แต่ผู้เขียนเชื่อว่า Meryl Streep สามารถแสดงเป็นประธานาธิบดี ที่ชั่วและโง่ได้มากกว่านี้อย่างแน่นอน จากจุดบอดที่กล่าวมาทั้งหมด จึงทำให้หนังเรื่องนี้ยังไปไม่สุดสักทาง และอาจกล่าวได้ว่า ยังทำได้ไม่ดีเท่า The Big Short ซึ่งถือเป็นหนัง Masterpiece ของ Adam Mckey เลยก็ว่าได้
แม้ Don&rsquo;t Look Up จะเป็นหนังที่ได้รับทั้งคำชมและคำด่า จนอาจเรียกได้ว่า เป็นหนังที่เสียงแตกอยู่พอสมควร แต่มันก็ได้ทำหน้าที่ในฐานะ &ldquo;ภาพยนตร์&rdquo; ที่สะกิดให้เรา &ldquo;เงยหน้า&rdquo; ขึ้นมามองท้องฟ้าอันกว้างใหญ่ไพศาลแห่งนี้ เพื่อจะได้เห็นหายนะอันงดงาม ที่พวกเรากำลังเผชิญในฐานะ &ldquo;ประชาชน&rdquo; และไม่ยอม &ldquo;ก้มหัว&rdquo; ให้กับเผด็จการ ที่ใช้อำนาจอันมิชอบกดขี่พวกเรา อย่างที่ตัวละครในหนังเรื่องนี้ต้องเผชิญ

We will 'pass away' together เพราะผู้นำโง่เราจะตายกันหมด: รีวิว Don't Look Up หนังตลก (?) ร้ายแห่งปี 2021

ตั้งแต่จำความได้ ครูบาอาจารย์ที่โรงเรียนทุกท่านต่างก็สอนเรามาว่า บ้านเมืองที่เราเกิดและเติบโตมานี้ปกครองด้วยระบอบประชาธิปไตย ซึ่งเป็นคำนิยามของดินแดนแห่งเสรีภาพทางความคิดที่อำนาจอธิปไตยสูงสุดแห่งแผ่นดินเป็นของประชาชน แต่หลายครั้งหลายคราที่เราเห็นได้ชัดเจนว่าบริบททางการเมืองการปกครองของไทยตั้งแต่อดีตจวบจนปัจจุบัน การเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นนั้นมักจะผูกขาดอยู่กับอำนาจรัฐ รวมถึงความคิด ความเชื่อ และความศรัทธา ที่เราถูกปลูกฝังเสมอมาว่าสิ่งใดควรค่าแต่เคารพเชิดชู และสิ่งใดที่เราต้องยกยอไว้เหนือหัว โดยที่เราแทบไม่มีโอกาสได้ตั้งคำถามต่อสิ่งเหล่านั้นเลย เพราะเมื่อใดก็ตามที่เราอาจหาญที่จะเห็นต่าง เราก็จะถูกสังคมประณามว่าเป็นพวกแปลกแยกและขวางโลก จึงทำให้เกิดคำถามในใจของใครหลายคนว่า ที่แห่งนี้หรือคือดินแดนแห่งประชาธิปไตย ที่ใครต่อใครพร่ำสอนเรามา
ในดินแดนแห่งเสรีภาพทางความคิด ในสถานที่ซึ่งผู้คนเคารพความเห็นต่างของกันและกัน ในสังคมที่ดอกผลแห่งประชาธิปไตยผลิบาน ไม่ว่าจะเป็นคนที่เกิดมามีนัยน์ตามองเห็นได้หรือมีดวงตาบอดสนิท พวกเขาล้วนอยู่ด้วยกันได้อย่างสันติ หากแต่มีสถานที่แห่งหนึ่งซึ่งแตกต่างออกไปโดยสิ้นเชิง ที่แห่งนั้นมีเพียงผู้มีดวงตา &ldquo;มืดบอด&rdquo; เท่านั้นที่จะดำรงอยู่ได้ ดินแดนที่การตั้งคำถามถือเป็นอาชญากรรม การเห็นต่างถือเป็นความผิดบาป และการมี &ldquo;ตาสว่าง&rdquo; ถือเป็นการท้าทายอำนาจสูงสุด ที่แห่งนี้ถูกขนานนามว่า &ldquo;ดินแดนคนตาบอด&rdquo;
 
<h3>ชะตากรรมของคน &ldquo;ตาสว่าง&rdquo; ในดินแดนแห่งความมืดบอด</h3>
 วรรณกรรมแนวดิสโทเปียเรื่อง ดินแดนคนตาบอด (The Country Of the Blind) แต่งโดยนักเขียนชาวอังกฤษ เฮอร์เบิร์ต จอร์จ หรือที่รู้จักในนามเอช.จี.เวลส์ นวนิยายขนาดสั้นที่บอกเล่าเรื่องราวของ &lsquo;นูเนซ&rsquo; คนธรรมดาคนหนึ่งซึ่งเกิดพลัดหลงเข้าไปใน &ldquo;ดินแดนคนตาบอด&rdquo; ที่ซ่อนตัวอยู่ในหุบเขาซึ่งตัดขาดจากโลกภายนอกโดยสิ้นเชิง ณ ที่แห่งนี้ ประชาชนทุกคนล้วนตาบอดแต่กำเนิด พวกเขาจึงดำเนินชีวิตด้วยบรรทัดฐานอันเก่าแก่ที่บรรพบุรุษสร้างมาตั้งแต่อดีตกาล อันเป็นบรรทัดฐานที่ทำให้การมีตาดีที่มองเห็นสิ่งต่าง ๆ ได้กระจ่างชัดแบบนูเนซกลายเป็นเรื่องแปลกประหลาดและไม่อาจยอมรับได้
ไม่ว่านูเนซผู้ซึ่งเป็นเพียงคนเดียวที่มองเห็นสิ่งต่าง ๆ ในดินแดนนี้ได้จะพบเห็นสิ่งใดที่ผิดแปลกไปจากความเชื่อของชาวเมือง เขาก็จำต้องหลับหูหลับตาทำเป็นมองไม่เห็น เพราะหากเขาเลือกที่จะทลายกรอบแห่งความศรัทธาที่ชาวเมืองยึดถือมาเนิ่นนาน เขาก็จะโดนพลเมืองดีชาวตาบอดกล่าวหาว่าเป็นพวกนอกคอก ทั้งยังอาจถูกรุมประชาทัณฑ์โดยคนตาบอดทั้งหลายได้ และข้อบังคับสำคัญที่สุดที่นูเนซได้พบเจอที่ดินแดนคนตาบอดแห่งนี้ก็คือ ไม่ว่าใครก็ห้ามตั้งคำถามต่อ &ldquo;ปัญญาเบื้องบน&rdquo; อันเป็นศูนย์รวมจิตใจสูงสุดของประชากรชาวตาบอดทั้งมวล
ความน่าสนใจของวรรณกรรมเรื่องนี้คือ การที่นูเนซผู้ซึ่งเป็นคนตาดีหนึ่งเดียวในดินแดนคนตาบอดเชื่อเสมอมาว่า &ldquo;ในดินแดนคนตาบอด คนตาเดียวคือพระราชา&rdquo; ซึ่งประโยคดังกล่าวมีที่มาจากภาษาละติน &ldquo;in regione caecorum rex est luscus&rdquo; ที่แปลว่า ในดินแดนที่มีแต่คนตาบอด คนมีตาดีเพียงข้างเดียวก็สามารถเป็นพระราชาได้ อันเป็นสำนวนอันมีนัยยะแฝงว่า ในดินแดนที่ผู้คนล้วนไร้ซึ่งความสามารถนั้น แม้แต่คนที่มีความบกพร่องไม่เพียบพร้อมสมบูรณ์แบบก็ขึ้นมาเป็นผู้นำมีอำนาจเหนือคนอื่นได้
<img src="https://admin.chu.in.th/assets/0a8858e9-c393-4274-a4f1-7fabebfe3f36" alt="Copy of ประกอบบทความ" width="960" height="600" />
แต่เรื่องราวที่เกิดขึ้นกลับแตกต่างออกไปจากที่นูเนซคาดไว้โดยสิ้นเชิง เพราะพลเมืองในดินแดนคนตาบอดแห่งนี้ ไม่ได้มีเพียงนัยน์ตาที่บอดสนิทเท่านั้น แต่ความคิดและทัศนคติของพวกเขาก็มืดสนิทไม่แพ้กัน ยิ่งนูเนซพยายามบอกชาวเมืองว่าโลกภายนอกนั้นมีความงดงามเช่นใด หรือพยายามอธิบายว่า ปัญญาเบื้องบนที่คนตาบอดเทิดทูนไว้เหนือหัวนั้น ความจริงแล้วเป็นเช่นไร เขาก็ยิ่งโดนชาวเมืองประณามว่ามีสติฟั่นเฟือน สาดใส่ความเกลียดชังให้ ทั้งยังมองว่าเขามีความคิดที่แสนชั่วร้าย ต่ำช้า และโง่เขลา เพราะสำหรับคนตาบอดในดินแดนแห่งนี้แล้ว ไม่มีใครจะยิ่งใหญ่และมีอำนาจไปได้มากกว่าปัญญาเบื้องบน
 &ldquo;แน่นอนว่าเขาคงจะทำให้พวกคนตาบอดโกรธเคือง เขาจะเล่าเรื่องของเขา และไม่ตั้งคำถามกับปัญญาเบื้องบนได้อย่างไร พวกคนตาบอดอาจจับตัวเขา และยุติการก่อกวนครั้งใหม่นี้ด้วยการควักเอาดวงตาของเขาออกโดยไม่ลังเล&rdquo;
สำหรับพลเมืองที่มีนัยน์ตามืดบอดทั้งหลายแล้ว พวกเขาดำรงชีวิตอยู่ได้ด้วยความเชื่อมั่นและศรัทธาในปัญญาเบื้องบน เมื่อมีคนตาดีคนหนึ่งก้าวเข้ามา และป่าวประกาศว่าสิ่งที่ยึดเหนี่ยวจิตใจพวกเขาไว้หลายชั่วอายุคนนั้น แท้จริงแล้วช่างแตกต่างจากภาพจำที่ฝังหัวพวกเขาอยู่โดยสิ้นเชิง เมื่อศรัทธาที่มีและอำนาจที่กอบกุมไว้มาเนิ่นนานเกิดสั่นคลอน การประทุษร้ายคนตาดีหรือแม้แต่พยายามเปลี่ยนความคิดของคนคนนั้นให้เป็นดั่งคนที่มีดวงตาบอดสนิทเหมือนกันจึงเกิดขึ้น เพราะดินแดนคนตาบอดแห่งนี้ดำรงอยู่ได้อย่างสงบสุขมาช้านาน จนกระทั่งมีคนตาสว่างก้าวเข้ามา
&ldquo;หากอยากอยู่รอดปลอดภัย จงทำตาให้บอด เฉกเช่นผู้ที่ปราศจากความสามารถในการมองเห็นของประเทศนั้น &hellip; จาก &lsquo;มองเห็นอะไรไม่เหมือนคนอื่นๆ&rsquo; เป็น &lsquo;มองอะไรไม่เห็นเหมือนคนอื่นๆ&rsquo; อัดอั้นตันใจเพียงใดถึงอย่างไรก็ยังดีกว่าถูกฝูงพลเมืองดีตาบอดรุมทำร้าย หรือถูกผู้ทรงอำนาจของเผ่าเรียกเข้าถ้ำไปปรับทัศนคติ&rdquo;
<h3>ดินแดนที่ผู้คนตาดี แต่มืดบอดทางจิตใจ (blind faith)</h3>
คงไม่เกินจริงนักหากเราจะกล่าวว่า นวนิยายแนวดิสโทเปียเล่มนี้ได้สะท้อนให้เห็นถึงบริบททางการเมืองของประเทศไทย ในยุคสมัยแห่งการ &ldquo;ตื่นรู้&rdquo; ที่ผู้คนกล้าที่จะลุกขึ้นมาตั้งคำถามกับความลับที่ถูกซุกซ่อนไว้ใต้พรมมาเนิ่นนาน ออกมาจากกรอบอันคร่ำครึของสังคม และเมื่อคนในสังคมเริ่ม &ldquo;ตาสว่าง&rdquo; กันมากขึ้น
จากสถานการณ์ที่ความคิดเห็นทางการเมืองแบ่งแยกผู้คนออกเป็นสองฝ่ายอย่างเห็นได้ชัด เมื่อกลุ่มคนผู้มีตาสว่างมองเห็นอะไรในมุมมองที่แตกต่างจากความเชื่อกระแสหลักที่หยั่งรากลึกในสังคมต้องมาพบเจอกับกลุ่มคนผู้หลงเชื่อบางสิ่งอย่างไม่ลืมหูลืมตา (blind faith) ในกรณีดังกล่าว แม้ว่าจะพยายามโต้แย้งหรือยกเหตุผลร้อยแปดประการมาถกเถียงด้วย บางครั้งผลลัพธ์ก็อาจจะไม่ต่างอะไรกับการที่นูเนซพยายามจะตั้งคำถามต่อปัญญาเบื้องบน ที่คนตาบอดเชื่อสุดหัวใจว่าสามารถชี้เป็นชี้ตายชีวิตของพวกเขาได้
ไม่ว่าประเทศไทยที่เราเกิดและเติบโตมานี้จะมีคนแบบนูเนซมากน้อยแค่ไหน แต่หากที่นี่เป็นดินแดนที่ประชาธิปไตยเรืองรองอย่างแท้จริงแบบที่การศึกษากระแสหลักพร่ำสอนเรามา การเรียกร้องสิทธิเสรีภาพต่าง ๆ ของประชาชนจะไม่มีวันเป็นอาชญากรรม การผลักดันให้เกิดความก้าวหน้าและเท่าเทียมจะไม่มีวันเป็นการกระทำที่ขัดต่อหลักกฎหมาย และข้อที่สำคัญที่สุด การตั้งคำถามและความเห็นต่างของประชาชนผู้ตาสว่างจะไม่มีวันทำให้เกิดการนองเลือด
&nbsp;
 เว้นเสียแต่ว่า
 ที่แห่งนี้คือ&nbsp;
 ดินแดนคนตาบอด
&nbsp;
&nbsp;
แหล่งอ้างอิง
เอช. จี. เวลส์. (2561). ดินแดนคนตาบอด [The Country of the Blind] (มโนราห์, แปล). กรุงเทพฯ:&nbsp;สํานักพิมพ์สมมติ. (ต้นฉบับพิมพ์ปี ค.ศ.1904)
BooksBrowse. Why do we say &ldquo;In the country of the blind, the one-eyed man is king&rdquo;?. สืบค้นจาก https://www.bookbrowse.com/expressions/detail/index.cfm/expression_number/430/in-the-country-of-the-blind-the-oneeyed-man-is-king

ลม อากาศ ธรรมชาติ และหมา

หรือที่แห่งนี้คือ “ดินแดนคนตาบอด” สถานที่ต้องห้ามสำหรับคนตาสว่าง

Hillary Clinton และ Theresa May ถูกผู้ต่อต้านเรียกว่า แม่มด
ไม่ใช่แค่พวกเธอ ผู้หญิงที่ดูจะมีอำนาจอีกหลายคนยังถูกเรียกด้วยลักษณะคล้ายกันนี้ เพราะว่าแม่มดนั้นมาพร้อมกับภาพจำบางอย่างของคนในสังคม แน่นอนว่าไม่ใช่ในแง่ดี แต่ภาพจำเหล่านั้นคืออะไร ?
ความเป็นแม่มดถูกตอกย้ำผ่านสื่อหลายยุคหลายสมัยในลักษณะที่หลากหลายกว่าหญิงชราผิวสีเขียวตุ่น ๆ กับหูดเม็ดใหญ่บนจมูกงองุ้ม และลักษณะต่าง ๆ เหล่านั้นอาจซ่อนบางสิ่งไว้มากกว่าความเป็นแม่มดของพวกเธอหรือพวกเขา ในบทบาทและลักษณะของแม่มดที่หลากหลาย มีการนำเสนอภาพแม่มดแบบซ้ำ ๆ และพบได้บ่อยดังนี้
&nbsp;
<h3>แม่มดในบทหญิงร้าย</h3>
ในภาพยนตร์และสื่อมากมายแม่มดจองบทตัวร้าย ไม่ใช่แค่ในอดีตแต่ยังมีการนำเสนอแม่มดในฐานะตัวร้ายมากมายในสื่อร่วมสมัย เช่น ราชินีใจร้ายจาก Snow White and the Seven Dwarfs (1937) แม่มดใจร้ายแห่งแดนใต้ใน The Wizard of Oz (1939) และมาเลฟิเซนต์ จาก Sleeping Beauty (1959) ทั้งสามตัวละครนำเสนอแม่มดในรูปแบบที่คนส่วนใหญ่คุ้นเคย นั่นคือหญิงวัยกลางคนผู้ละโมบโลภมาก ทั้งจากความงามและพลังอำนาจ ถูกวางบทบาทให้เป็นตัวร้ายโดยสมบูรณ์แบบ เพื่อเติมเต็มเรื่องให้มีสีสันโดยไม่มีโอกาสอธิบายสาเหตุของการกระทำเหล่านั้น ภาพลักษณ์แม่มดชั่วตัวร้ายนี้เป็นภาพที่ถูกนำเสนอมายาวนานก่อนหน้า จากเทพนิยาย ความเชื่อท้องถิ่น และประวัติศาสตร์ นอกจากนี้ ภาพแม่มดตัวร้ายในสื่อยุคหลังยังปรากฏอยู่ในบทบาทของหญิง (ดู) สาว ที่มีความสวยหยดย้อยแต่อันตรายถึงตาย และมักถูกผูกโยงกับเสน่ห์และความต้องการทางเพศ อำนาจอันตรายเหนือเพศชาย และความหมกมุ่นในความสาวและความสวยอีกด้วย และขณะที่เรากำลังเสพสื่อเหล่านี้ มันกำลังบอกเราว่าลักษณะของแม่มดร้ายเหล่านี้ไม่ใช่ลักษณะของหญิงที่ดี
&nbsp;
<img src="https://admin.chu.in.th/assets/f73e7279-7583-4552-a021-ccecc416f27d" alt="Copy of Witch" width="960" height="600" />
&nbsp;
<h3>พ่อมดแม่มดในฐานะผู้วิเศษ</h3>
แม้จะถูกนำเสนอในบทบาทตัวร้ายจนชินตา แต่ในภาพยนตร์ยุคใหม่ (?) หลายเรื่อง แม่มดถูกนำเสนอในฐานะผู้วิเศษเท่านั้น ซึ่งนับว่าเป็นการนำเสนอที่แตกต่างจากคอนเซปต์แม่มด (Witch) แบบเดิม ที่มักจะหมายถึงผู้หญิงใช้เวทมนตร์ในทางเลวหรือมนตร์ดำเสียส่วนใหญ่ ซึ่งแตกต่างจาก Wizard (ผู้วิเศษ) ซึ่งหมายถึงผู้ชายผู้ใช้เวทมนตร์ แต่กับทำให้นึกถึงผู้มีพลังในทางดีและทรงภูมิความรู้อย่าง เมอร์ลิน หรือ แกนดัล์ฟ จาก The Lord of the Rings
อย่างไรก็ตาม การนำเสนอแม่มดใน Sabrina the Teenage Witch, Harry Potter, Kiki&rsquo;s Delivery Service, Doctor Strange และ Scarlet Witch นั้นมีความแตกต่างจากการนำเสนอแบบแรกอยู่
ในโลกส่วนใหญ่ของภาพยนตร์เหล่านี้ แม่มดไม่ใช่ ความแปลก ของสังคม เพราะพวกเขามีสังคมของตัวเอง สังคมของพวกเขาอยู่ร่วมกับสังคมมนุษย์ทั่วไป แม้จะเป็นส่วนน้อยและอยู่อย่างแอบ ๆ ลับ ๆ ล่อ ๆ แต่พวกเขามีสังคมที่แข็งแกร่งของพวกเขาเอง พลังเป็นเรื่องปกติและมีคำอธิบายชัดเจน การนำเสนอในรูปแบบนี้มักรวมผู้วิเศษทั้ง Witch และ Wizard มักมาคู่กับการแบ่งฝั่งของแม่มดดี-แม่มดเลว ซึ่งตอกย้ำความเป็นสังคมแยกที่สมบูรณ์ด้วยตัวเอง ตัวเอกมักเป็นตัวละครวัยรุ่นที่เรียนรู้การแก้ปัญหาและฝ่าฟันอุปสรรคด้วยเวทมนตร์ เราอาจมองได้ว่าการนำเสนอแม่มดในรูปแบบนี้เป็นการทวงคืนความยุติธรรมให้แม่มดทางหนึ่ง พวกเขาแค่แตกต่างจากคนธรรมดา มีพลัง แต่ไม่จำเป็นต้องเป็นตัวร้าย ณ ตรงนี้ แม่มดได้มีเรื่องราวของตัวเองและมันก็พิเศษ
&nbsp;
<h3>พวกเธอคือแพะรับบาป</h3>
ในภาพยนตร์ Stop motion ปี 2021 ParaNorman และภาพยนตร์แนวไล่เชือด ปี 2021 The Fear Street Trilogy เราได้เห็นเรื่องราวของวิญญาณแม่มดร้ายที่หลอกหลอน สิงสู่ และสาปชุมชนของเหล่าตัวละครเอก ทำให้กลุ่มตัวละครเอกวัยรุ่นต้องพยายามเอาชนะ (หรือเอาชีวิตรอด ?) จากคำสาปและความชั่วร้ายของผีแม่มด ซึ่งแน่นอนว่าสยองขวัญขึ้นยิ่งกว่าแม่มดแบบดั้งเดิมมาก แต่พวกเขาจะค้นพบความจริงในภายหลังว่าผีแม่มดที่ผู้คนหวาดกลัว เป็นเพียงเด็กหญิงผู้มีพรสวรรค์ในการเห็นคนตายและเด็กสาวผู้มีความรักให้เด็กสาวอีกคน พวกเธอแตกต่าง แต่ไม่ใช่แม่มด ความแตกต่างนั้นบีบให้พวกเธอตกเป็นเหยื่อความโกรธเกรี้ยว ความโลภ และความกลัวของคนในสังคม จุดจบของชีวิตคือความตาย และหลังจากนั้นคือการเป็นเหยื่อของความอยุติธรรม ให้คนรุ่นหลังกล่าวโทษสำหรับทุกความโชคร้ายที่พวกเขาได้รับ
ภาพยนตร์ไม่ได้เล่าเรื่องราวไกลกว่าความเป็นจริงนัก เมื่อมีเหล่า &ldquo;แม่มด&rdquo; ร่วม 40,000-50,000 คน ถูกประหารและทรมานจนถึงแก่ความตายด้วยวิธีต่าง ๆ ระหว่างศตวรรษที่ 15-18 ในยุโรป อเมริกา และทวีปอื่น ๆ พวกเธอและพวกเขา (แม้เหยื่อการล่าแม่มดมักเป็นผู้หญิง แต่ก็มีผู้ชายและเด็กจำนวนไม่น้อยที่ตกเป็นเหยื่อเช่นกัน) ถูกยัดเยียดบทผู้ร้ายให้เมื่อสังคมพบเจอกับความโชคร้าย
สังคมต้องการลงโทษใครสักคนเพื่อระบายความโกรธและบรรเทาความกลัว และทุกคนสามารถตกเป็นเหยื่อการล่าแม่มดได้ ไม่ว่าจะประพฤติตัวอย่างไร แต่เราพบว่าเหยื่ออันดับต้น ๆ คือหญิงผู้ดูจะแตกต่าง ผู้หญิงที่แข็งแกร่ง ฉลาด มีความเป็นตัวของตัวเอง และอยู่เหนือการควบคุมของสังคมแบบดั้งเดิม และสิ่งเหล่านั้นสร้างความหวาดกลัวกับสังคมชายเป็นใหญ่และสังคมตามขนบดั้งเดิมอย่างไม่ต้องสงสัย การลดทอนความแข็งแรงและลบความแตกต่างจึงเริ่มขึ้น ที่รู้จักกันในชื่อ การล่าแม่มด การนำเสนอแม่มดในรูปแบบนี้เป็นสัญลักษณ์ของความอยุติธรรมในสังคมที่มีต่อคนที่แตกต่าง ไม่ใช่แค่เหยื่อการล่าแม่มด แต่ยังทำให้เราย้อนมองถึงเหยื่อของสังคมในกรณีอื่น ๆ ได้อีกด้วย
แม่มด ยังถูกนำเสนอผ่านสื่อต่าง ๆ ในอีกมากมายหลากหลายรูปแบบ การนำเสนอบทบาทใดบทบาทหนึ่งในรูปแบบซ้ำ ๆ ซึ่งอาจเป็นฉากหน้าของบางสิ่งที่ถูกฝังไว้ลึกกว่าภาพแม่มดแก่ใจร้าย แม่มดสาวมากเสน่ห์ หรือผีแม่มดผู้ชั่วร้าย ครั้งต่อไปที่คุณดูภาพยนตร์ที่มีแม่มด คุณอาจเห็นภาพหญิงที่แตกต่างคนหนึ่งผู้ถูกมอบบทบาทผู้ร้าย หรือครั้งต่อไปก่อนที่คุณจะเข้าร่วมการ &ldquo;ล่าแม่มด&rdquo; คุณอาจอยากลองนึกให้ดีถึงเรื่องราวของ Aggie จาก ParaNorman หรือ Sarah Fier จาก Fear Street และหากมีภาพยนตร์ นิยาย หรือเรื่องเล่าเกี่ยวกับแม่มดอื่น ๆ ที่แตกต่าง คุณอาจอยากลองหาคำตอบดูว่า ทำไม ?

ซังกุงสูงสุดแห่งสวนไม้ดอกฤดูหนาว ; forget me not

แม่มด: หญิงร้าย ผู้วิเศษ แพะรับบาป

with freedom, books, flowers, and the moon, who could not be happy?  -Oscar Wilde-

หนังสือแพงเกิน หรือค่าแรงน้อยไป ?

ใคร ๆ ก็ชอบทำบุญช่วยคนที่น่าสงสาร แต่จะมีสักกี่คนที่ลุกขึ้นมาตั้งคำถามว่า ทำไมเขาเหล่านั้นจึงเข้าไม่ถึงสิทธิที่ควรได้รับกันนะ บทความนี้ชวนมาทำความเข้าใจความแตกต่างของการมองเพื่อนมนุษย์ด้วยความสงสาร vs การมองด้วยความเข้าใจ ซึ่งอาจนำไปสู่การมองและแก้ไขปัญหาที่แตกต่างกัน
&nbsp;
<h3>ทำความเข้าใจ Sympathy vs Empathy ความรู้สึกและเลนส์ที่แตกต่างกัน</h3>
sympathy คือ ความสงสาร เห็นอกเห็นใจ โดยตัดสินจากมุมมองของเรา
ส่วน empathy คือ ความสามารถในการเข้าใจความคิด ความรู้สึกของคนที่ต้องประสบพบเจอสิ่งนั้นจริง ๆ
&nbsp;
<h3>Sympathy vs Empathy ทำให้เรามองคนอย่างไร</h3>
ยกตัวอย่างเช่น การมองคนพิการในสังคม
ถ้าเรามองแบบมี sympathy เราจะรู้สึกว่า คนพิการน่าสงสารที่เกิดมามีร่างกายด้อยกว่าเรา และใช้ชีวิตอย่างยากลำบาก
แต่ถ้าเรามองแบบมี empathy เราจะพยายามเข้าใจความคิด ความรู้สึกของคนพิการมากขึ้น เราอาจพบว่า พวกเขาไม่ได้อยากเป็นคนที่น่าสงสารในสายตาใคร ไม่อยากถูกมองว่าด้อยกว่าหรือเกิดมามีกรรม เพราะคนพิการก็เป็นมนุษย์ มีศักดิ์ศรีของความเป็นมนุษย์เท่าเทียมกับคนอื่น เราอาจพบว่า สิ่งที่พวกเขาต้องการ คือ สิทธิของคนพิการที่ช่วยให้เขาสามารถใช้ชีวิตร่วมกับคนอื่นในสังคมได้อย่างปกติ
&nbsp;
<h3>Empathy และการผลักดันปัญหาเชิงโครงสร้าง</h3>
sympathy vs empathy อาจนำไปสู่การแก้ปัญหาที่แตกต่างกัน
ตัวอย่าง A และ B เห็นน้อง ๆ ไม่มีเงินเรียนหนังสือ
A รู้สึกสงสาร จึงจัดงานวิ่งระดมเงินบริจาค ให้น้อง ๆ นำเงินไปใช้เรียนหนังสือ
ส่วน B ทำความเข้าใจว่า น้อง ๆ ต้องการสิทธิทางการศึกษาที่ยั่งยืนมากกว่าเงินบริจาคแค่ชั่วครั้งชั่วคราว B จึงเรียกร้องและผลักดันสิทธิทางการศึกษาให้กับน้อง ๆ
จากตัวอย่างที่ยกไป ถ้าเรามองแบบมี empathy เราจะมองเห็นรากของปัญหาได้ง่ายขึ้น และมองหาวิธีแก้ไขที่ได้ผลในระยะยาวด้วย เพราะเรารู้ว่า ลำพังเงินบริจาคอย่างเดียว ไม่สามารถซื้อสิทธิการศึกษาได้ ในขณะพวกเขาต้องอยู่กับปัญหานั้นต่อไป สิทธิทางการศึกษาที่เท่าเทียมเท่านั้นที่จะช่วยให้เด็กทุกคนได้เรียนหนังสือโดยที่ไม่ต้องรอคนรวยใจบุญมาหยิบยื่นโอกาสให้
ด้วยเหตุนี้ จึงมีหลายคนกล่าวว่า การทำการกุศลโดยไม่พูดถึงปัญหาเชิงโครงสร้าง เป็นการแก้ปัญหาจากปลายเหตุ มองเห็นปัญหา แต่ไม่พูดถึงสาเหตุของปัญหา จนกระทั่งเป็นการสำเร็จความใคร่ทางศีลธรรม ซึ่งตัวผู้เขียนเองไม่อยากตัดสินเจตนาใคร แต่อยากชวนให้ทบทวนว่า ก่อนที่เราจะหยิบยื่นอะไรสักอย่างให้ใคร เราทำเพราะเราสงสารหรือเข้าใจและให้เกียรติเขาในฐานะมนุษย์คนหนึ่งที่เท่าเทียมกันกับเรา การบริจาคอาจเป็นวิธีหนึ่งของการช่วยเหลือ แต่เรามองข้ามการแก้ไขปัญหาเชิงโครงสร้างได้จริง ๆ หรือ ?
&nbsp;
<h3>Empathy และการตระหนักรู้เรื่องสิทธิมนุษยชน</h3>
แม้เราไม่อาจเข้าใจความรู้สึกของคนอื่นได้ทั้งหมด เพราะเราไม่ได้ประสบสิ่งนั้นด้วยตัวเอง แต่เราสามารถฝึกมองเพื่อนมนุษย์อย่างมี empathy ได้ ด้วยการรับฟังความคิด ความรู้สึก และความต้องการของพวกเขา โดยไม่ตัดสินจากมุมมองของตนเอง
เราอาจพบว่า บางทีสิ่งที่เขาต้องการจริง ๆ ก็มีเพียง &ldquo;สิทธิ&rdquo; ที่ควรได้รับ การมองแบบมี empathy จึงช่วยสร้างความตระหนักเรื่องสิทธิมนุษยชนได้มากขึ้น และการตระหนักรู้เรื่องสิทธิมนุษยชนก็เกื้อหนุนให้เราสามารถมองคนอื่นอย่างมี empathy เช่นกัน เมื่อเราเคารพในหลักการของสิทธิมนุษยชน เราย่อมอยากเห็นทุกคนเข้าถึงสิทธิที่ควรได้รับ
&nbsp;
<h3>Empathy และการขับเคลื่อนสังคม</h3>
<img src="https://admin.chu.in.th/assets/b89e97b3-0cc8-4eb0-9206-1d0e8cfaa10e" alt="สงสารแต่ไม่เข้าใจ ประกอบ" width="960" height="600" />
<blockquote>
ขอบคุณภาพจาก https://prachatai.com/english/node/9596
</blockquote>
การมองแบบมี empathy ยังเป็นปัจจัยสำคัญที่หนุนนำให้เกิดการขับเคลื่อนทางสังคมต่าง ๆ เมื่อเราลุกขึ้นยืนหยัดเคียงข้างเพื่อนมนุษย์ที่เราเชื่อว่า พวกเขาต้องได้รับ &ldquo;สิทธิ&rdquo; ที่ควรได้
หลายต่อหลายครั้ง การขับเคลื่อนทางสังคมไม่ได้เกิดจากความรู้ทางการเมืองหรือสังคมที่ซับซ้อนอะไรเลย แต่มีจุดเริ่มต้นจาก empathy ที่เรามีต่อเพื่อนมนุษย์ด้วยกัน 🤍
&nbsp;
New year&rsquo;s resolution ประจำปี 2022 นี้
ขอชวนทุกคนมาเพิ่ม &ldquo;มองเพื่อนมนุษย์แบบมี empathy มากขึ้น&rdquo; กันอีกสักหนึ่งข้อ ✨
&nbsp;
&nbsp;
แหล่งอ้างอิง
Nafeesah Allen. (2021). What's The Difference Between Sympathy &amp; Empathy? Psychologists Explain. Retrieved from https://www.mindbodygreen.com/articles/sympathy-vs-empathy

ชอบภาษา ชอบหนังสือ ชอบเธอ

รำลึก 103 ปี “ขบวนการสี่พฤษภา” แด่การตื่นรู้ แด่การลุกขึ้นสู้ แด่การไม่ยอมพ่ายแพ้...

ไม่มีใครมาช่วงชิงความหวังของเราได้ เพราะ ‘ไม่มีใครเป็นเจ้าของความหวังเพียงผู้เดีย...

“เรามีความหวังทุกวันอังคาร” แด่หยาดเหงื่อและหยดน้ำตาของชาวนาที่ต่อสู้เพื่อปากท้อง...

พรุ่งนี้ “รวย” ความหวังซ้ำเดิมของวันใหม่ ที่ไม่เคยมีอยู่จริงในหมู่คนจน

International Women's Day: วันสตรีสากลกับ 20 ปีแห่งการเป็นผู้หญิงของฉัน

เมื่อการพัฒนาเมืองคือภัยร้าย เสียงเพรียกจากปีศาจที่ชื่อชนชั้นกลาง

We will 'pass away' together เพราะผู้นำโง่เราจะตายกันหมด: รีวิว Don't Look Up หนั...

หรือที่แห่งนี้คือ “ดินแดนคนตาบอด” สถานที่ต้องห้ามสำหรับคนตาสว่าง

แม่มด: หญิงร้าย ผู้วิเศษ แพะรับบาป

หนังสือแพงเกิน หรือค่าแรงน้อยไป ?

เมื่อสังคมนิยม ‘สงสาร’ แต่ไม่ ‘เข้าใจ’ อาจไปไม่ถึงการแก้ปัญหาที่ยั่งยืน

ในนามของ “แฮชแท็ก”: เสียงเรียกร้อง เสรีภาพ และชีวิตในโรงเรียน

ชั้น 2 อาคารจุลจักรพงษ์ 254 ถนนพญาไท แขวงวังใหม่ เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร 10330

พัฒนาโดย ฝ่ายพัฒนาระบบสารสนเทศ องค์การบริหารสโมสรนิสิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย