หญิงสาวผู้ดิ้นรนในการใช้ชีวิตท่ามกลางโลกแห่งทุนนิยม

รำลึก 103 ปี “ขบวนการสี่พฤษภา” แด่การตื่นรู้ แด่การลุกขึ้นสู้ แด่การไม่ยอมพ่ายแพ้

เพลง การ์ตูน มังงะ หนัง เกม ขนม แมว

From up on Poppy Hill: ภาพสะท้อนสังคมญี่ปุ่นในยุค 60s

CW: Death |&nbsp;TW: Self-harm, Violence, Murder
<img src="https://admin.chu.in.th/assets/bf31678f-a507-4ee4-96fd-b5eb039095dd" alt="Human Sac" width="960" height="600" />
หากเราพูดถึงอารยธรรมโบราณแถบลาตินอเมริกาอย่าง แอซเท็ก มายา หรืออินคา เราคงไม่วายนึกถึงอาณาจักรโบราณอันยิ่งใหญ่ที่คงความรุ่งเรืองเอาไว้ได้อย่างยาวนานหลายพันปี สถาปัตยกรรมพีระมิดยอดตัดรูปทรงสวยงามแปลกตา หรือไม่ก็ปฏิทินโบราณของชาวมายาที่ทำให้ผู้คนในปี 2012 วิ่งเต้นเป็นกระต่ายตื่นตูม แต่ในบทความนี้ ผู้เขียนจะนำเสนอแง่มุมทางศาสนาที่น่าสนใจ โดยจะลองเริ่มจากการยกตัวอย่างความเชื่อทางศาสนาของชนพื้นเมืองแถบลาตินอเมริกาหรือแม้กระทั่งในศาสนาอื่น ๆ รอบตัวเรา ที่สะท้อนออกมาผ่านการให้คุณค่าแก่ความเชื่อทางศาสนาที่ฝังอยู่กับผู้คนในแทบทุกอณูของวัฒนธรรมและจิตวิญญาณ
ทุกท่านไม่ว่าจะอยู่ในวัยเด็กหรือผู้ใหญ่คงเคยได้ยินคำว่า &ldquo;บูชายัญ&rdquo; ผ่านหูกันมาบ้างไม่มากก็น้อย อย่างที่ใกล้ตัวที่สุดเห็นจะเป็นความเชื่อเรื่องการสังเวยชีวิตสัตว์เพื่อเซ่นไหว้สิ่งศักดิ์สิทธิ์ในลัทธิผี เช่น ประเพณีเลี้ยงดงหรือการฆ่าควายเลี้ยงผี อย่างที่เราเห็นกันได้จากในภาพยนตร์เรื่อง ร่างทรง เช่นนั้นแล้ว การบูชายัญโดยทั่วไปที่เราอาจเห็นได้บ่อยครั้งมักจะเป็นการบูชายัญสัตว์เสียเป็นส่วนมาก คำว่า &ldquo;บูชายัญ&rdquo; สันนิษฐานว่ามีต้นกำเนิดคำมาจากพิธียัญญะในศาสนาพราหมณ์ ซึ่งเป็นการบวงสรวงเทพเจ้าวิธีหนึ่งของเหล่าพราหมณ์ โดยพจนานุกรมฉบับราชบัณฑิตยสถาน พ.ศ. 2554 ได้ให้ความหมายคำนี้ว่า &ldquo;การบูชาของพราหมณ์อย่างหนึ่ง, การเซ่นสรวงด้วยวิธีฆ่าคนหรือสัตว์เป็นเครื่องบูชา&rdquo; จะเห็นได้ว่ามิติของการบูชายัญแท้จริงแล้วมิได้มีแต่เพียงการสังเวยชีวิตสัตว์อย่างที่มักเห็นกันได้บ่อยครั้งในอารยธรรมแถบที่ใกล้ตัวเราเท่านั้น แต่ในบางท้องที่หรือบางทวีปในโลก ก็พบว่ามีการใช้ชีวิตมนุษย์เป็นเครื่องสังเวยแด่สิ่งศักดิ์สิทธิ์เช่นกัน
การบูชายัญมนุษย์ เป็นวิธีการเซ่นไหว้เทพเจ้าวิธีหนึ่งในความเชื่อที่พบได้ทั่วไปในหลายท้องที่ หนึ่งในตัวอย่างที่น่าสนใจก็ได้แก่ การบูชายัญมนุษย์ในอารยธรรมแถบลาตินอเมริกา โดยจะพบได้มากในอารยธรรมแอซเท็ก และพบได้บ้างในอารยธรรมหรือจักรวรรดิอื่น ๆ เช่น มายาและอินคา วิธีที่ &ldquo;คลาสสิก&rdquo; ที่สุดหรือพบได้ทั่วไปที่สุดในการบูชายัญมนุษย์ของอารยธรรมแถบนี้ คือการนำเหยื่อบูชายัญมาชำระล้างร่างกายให้บริสุทธิ์ แต่งตัวเหยื่อด้วยอาภรณ์แบบเทพเจ้า ครั้นถึงเวลาประกอบพิธี เหยื่อก็จะถูกนำตัวขึ้นสู่แท่นพิธีบนยอดพีระมิด ในขั้นตอนการสังเวยชีวิต เหยื่อจะถูกจับตรึงโดยพระถึง 4 รูป และจะถูกปลิดชีพโดยพระที่มีตำแหน่งสูงสุดด้วยการใช้มีดศักดิ์สิทธิ์กรีดลงไปบนอกเพื่อนำหัวใจออกมาและชูขึ้นหาพระอาทิตย์ หลังจากนั้นก็จะเข้าสู่กระบวนการจัดการศพตามประเพณีในลำดับถัดไป
นอกจากการทำพิธีบูชายัญมนุษย์แบบทั่วไปที่กระทำด้วยขั้นตอนที่สลับซับซ้อนและรัดกุมนี้แล้ว ในอารยธรรมแถบลาตินอเมริกายังมีการบูชายัญมนุษย์ด้วยวิธีอื่น ๆ อีกมากมาย เช่น การบูชายัญตนเอง (Self-sacrifice) การเผาทั้งเป็นในกองไฟ การถูกตรึงและปลิดชีวิตโดยระดมยิงธนูใส่ อีกทั้ง ในแง่ของเหยื่อหรือมนุษย์ผู้ตกเป็นเครื่องสังเวยแด่เทพเจ้าก็มีความหลากหลายปะปนกันไป ตั้งแต่เชลยสงครามที่ถูกบังคับให้ต้องตกเป็นเครื่องสังเวย เด็ก หรือผู้ที่ผ่านการคัดเลือกโดยต้องมีลักษณะที่ดีและมีความสามารถในการเต้นระบำ และเอาเข้าจริง ๆ นอกจากจุดประสงค์ทางศาสนาแล้ว การบูชายัญมนุษย์ก็ยังมีจุดประสงค์อื่น ๆ แอบแฝงอีก ไม่ว่าจะ เพื่อแสดงอำนาจทางการเมืองที่ยังมาซึ่งผลประโยชน์ด้านการปกครอง อย่างการข่มขู่ให้เมืองรอบข้างที่เป็นศัตรูเกรงกลัวรวมถึงให้ประชาชนในเมืองเชื่อฟัง หรือเพื่อทดแทนอาหารด้วยเนื้อมนุษย์ในช่วงที่ขาดแคลน เป็นต้น
หลายท่านอาจคิดไปว่า วัฒนธรรมและความเชื่อเช่นนี้เป็นเรื่องที่ไกลตัวนัก แต่หากลองพิเคราะห์ดูแล้ว จะเห็นว่าแนวคิดพื้นฐานของการบูชายัญมนุษย์หรือการเสียสละชีวิตเพื่อบวงสรวงและบูชาเทพเจ้า ก็มีปรากฏในศาสนาหรือลัทธิความเชื่ออื่น ๆ ที่ใกล้ตัวเราเช่นกัน ไม่ว่าจะเป็นแนวคิดเรื่องการเป็น &ldquo;มรณสักขี&rdquo; (martyr) อันเป็นแนวคิดของคริสต์ศาสนิกชนที่แสดงให้เห็นภาพของศรัทธาอันแรงกล้าต่อพระผู้เป็นเจ้าที่จะยอมตายเพื่อปกป้องศาสนา กล่าวคือ พวกเขาเหล่านี้เป็นคริสตชนที่ต้องจบชีวิตลงจากการไม่ละทิ้งศรัทธาต่อพระเจ้าเมื่อรัฐไม่ยอมรับขันติธรรมทางศาสนาหรือมีผู้อื่นบังคับให้เลิกนับถือ อย่าง &ldquo;มรณสักขีแห่งสองคอน&rdquo; ทั้ง 7 คนที่ถูกตำรวจไทยยิงเสียชีวิตในปี พ.ศ. 2483 เนื่องจากไม่ยอมเลิกนับถือศาสนาคริสต์ เป็นต้น และสำหรับศาสนาพุทธในประเทศไทย อาจมองได้ว่าไม่ได้มีแนวคิดเรื่องการบูชายัญหรือการเสียสละชีวิตที่เห็นได้อย่างชัดเจนนัก แต่ถ้ามองในแง่มุมของเรื่องเล่าทางพระพุทธศาสนาหรือพุทธประวัติ อย่างในกรณีของสาวกของพระพุทธเจ้ารูปหนึ่งที่ได้รับการยกย่องอย่างมาก นั่นคือ &ldquo;พระอานนท์&rdquo; แล้ว เราจะเห็นว่า ในประวัติของท่านที่เราร่ำเรียนกันมา ท่านได้แสดงความจงรักภักดีและความศรัทธาต่อพระพุทธเจ้าอย่างแรงกล้าผ่านการอาสาปกป้ององค์ศาสดาด้วยชีวิต เช่น เมื่อครั้งที่พระอานนท์เข้าไปยืนขวางหน้าไม่ให้ช้างนาฬาคีรีที่พระเจ้าเทวทัตส่งมาทำร้ายพระพุทธเจ้าได้ หรือความเชื่อของพุทธศาสนิกชนในบางลัทธิ อย่างในลัทธิอนาคตวงศ์ ก็มีความเชื่อเรื่องการตัดและเผาศีรษะตนเองเพื่อถวายเป็นพุทธบูชาเช่นกัน ความเชื่อและตำนานที่ถูกถ่ายทอดออกมาเหล่านี้ล้วนแล้วแต่แสดงความศรัทธาต่อศาสนาที่สังคม (อย่างน้อยก็พุทธศาสนิกชนที่เลื่อมใสศรัทธาต่อศาสนาอย่างแรงกล้า) ยกย่องทั้งสิ้น
หลายท่านอาจมองว่าผู้เขียนกำลังพยายามสร้าง &ldquo;False analogy&rdquo; หรือ &ldquo;อุปมาเทียม&rdquo; อยู่ก็เป็นได้ แต่หากลองมองและขับเน้นไปที่แนวคิดและจุดประสงค์หลักของพิธีกรรมทางศาสนาหรือการยกย่องผู้คนเหล่านี้ จะเห็นว่ามีแนวคิดสำคัญร่วมกันประการหนึ่งคือการเสียสละชีวิตของตนเอง ของผู้อื่น หรือของสิ่งมีชีวิตอื่นเพื่อจุดประสงค์ทางศาสนาหรือความเชื่อด้วยศรัทธาอันแรงกล้า หากลองยกตัวอย่างจากกรณีของมรณสักขีในศาสนาคริสต์ เราจะเห็นว่า แม้ต้องเสียสละชีวิตเพื่อศาสนา ผู้ที่ได้ชื่อว่าเป็นมรณสักขีก็จะไม่เกรงกลัวต่อความตายและยังคงศรัทธาอันแรงกล้าต่อพระเจ้าจนวินาทีสุดท้ายของชีวิต ซึ่งในอีกนัยหนึ่งแนวคิดเรื่องความศรัทธาอันเหนียวแน่นนี้เอง ก็เป็นหลักใหญ่ใจความหลักหนึ่งที่สำคัญของการเป็นคริสตชนที่ดี และผู้ที่มีศรัทธาแรงกล้าเช่นนี้ก็ย่อมได้ไปสู่จุดมุ่งหมายสูงสุดของคริสต์ศาสนิกชน นั่นคือการได้ไปอยู่กับพระผู้เป็นเจ้าในโลกหลังความตาย
ความเชื่อเรื่องจิต วิญญาณ และโลกหลังความตาย เป็นความเชื่อพื้นฐานหนึ่งของหลายศาสนา การมีความเชื่อในเรื่องเช่นนี้มิใช่ความผิดหรือเป็นเรื่องน่าตำหนิแต่อย่างใด ที่สำคัญคือผู้ที่มิได้เชื่อถือ ก็ไม่ควรลบหลู่หรือดูแคลนผู้ที่ยึดมั่นในแนวคิดหรือความเชื่อหนึ่ง ๆ นี้ ตราบใดที่ความเชื่อดังกล่าวนั้นมิได้สร้างความเดือดร้อนให้แก่ผู้อื่น แต่อย่างในกรณีการสังเวยชีวิตมนุษย์ผู้อื่นหรือการสังเวยชีวิตของตนเองเพื่อจุดประสงค์ทางศาสนา หากเราลองคิดเล่น ๆ ว่า ถ้าประเพณีและพิธีกรรมดังกล่าวยังคงประกอบกันอยู่ในห้วงเวลาปัจจุบัน ภายใต้บริบทปัจจุบัน และภายใต้ความตื่นรู้ของคนในสมัยนี้ ผู้คนจะยังยอมรับพิธีกรรมเหล่านี้อยู่หรือไม่ จะมีมิติไหนที่สามารถอธิบายความสลับซับซ้อน และลบล้างความกระอักกระอ่วนของการถกเถียงในเรื่องดังกล่าวนี้ได้ เราจะสามารถมองการบูชายัญตนเองหรือแม้กระทั่งการบูชายัญเหยื่อที่เต็มใจถูกฆ่าเพื่อจุดประสงค์ทางศาสนาและความศรัทธาผ่านเลนส์เดียวกับการฆ่าตัวตายหรือการทำการุณยฆาตได้หรือไม่ ในเมื่อเจ้าของชีวิตไม่ต้องการชีวิตของตนเองแล้ว แต่กลับประสงค์ยกให้แก่ผู้อื่นที่เขาผู้นั้นศรัทธา ประเด็นเหล่านี้เองก็ยังเป็นเรื่องที่ต้องขบคิดและถกเถียงกันต่อไปบนโลกที่กระดาษคำตอบมิได้มีเพียงถูกผิดหรือข้อตัวเลือกที่จำกัดอีกต่อไป
&nbsp;
&nbsp;
แหล่งอ้างอิง
ศิลปวัฒนธรรม. (2564). ลัทธิอนาคตวงศ์ : ต้นตอการตัดหัว-เผาตัวถวายเป็นพุทธบูชา. สืบค้นจาก https://www.silpa-mag.com/history/article_65907
Olivier, G. (2010). Sacrificio humano, mito y poder entre los mexicas. Retrieved from https://letraslibres.com/revista/sacrificio-humano-mito-y-poder-entre-los-mexicas/
Phillips, C. (2004). The Lost History of Aztec &amp; Maya. London: Anness Publishing Ltd.
Victory Tale. (2563). อาชญากรรมที่ถูกลืม: มรณสักขีแห่งสองคอน. สืบค้นจาก https://victorytale.com/th/seven-thai-martyr/

Human Sacrifice: ศรัทธาแห่งผู้วายชนม์

สาวหวานจ้วยแห่งลำน้ำเหือง รักเพลงโค้ก และการเต้ยโศกหน้าฮ้าน กรู๊ววว~

เด็กหญิงธรรมดาที่มีชีวิตเพื่อไอศกรีมช็อกโกแลตมินต์ ผัดกะเพรา และศิลปินที่รัก

จนกว่า “ปีศาจ” จะพบกันอีก—#ให้คนเท่ากัน ผ่านวรรณกรรมไทยยุคเปลี่ยนแปลงการปกครอง

'คุณเล่าอะไรให้ฟังหน่อย'

ชอบภาษา ชอบหนังสือ ชอบเธอ

ในนามแห่งการพัฒนาและความ ‘เชื่อมต่อในด้านประวัติศาสตร์’ สักการะสุดท้ายแด่ ‘ศาลเจ้าแม่ทับทิม’

กระจกวิเศษบอกข้าที เหล่าเจ้าหญิงดิสนีย์เล่าถึงเฟมินิสต์และสังคมอย่างไร

&ldquo;อเมริกา&rdquo; &ldquo;เสรีภาพ&rdquo; &ldquo;ประชาธิปไตย&rdquo; &ldquo;จีน&rdquo; และ &ldquo;คอมมิวนิสต์&rdquo;
ในแทบทุกวงสนทนาทางการเมืองหรือข่าวต่างประเทศที่เกิดขึ้นในสังคมไทย เรามักจะได้ยินคำเหล่านี้อยู่เสมอ คำเหล่านี้ไม่ได้เป็นประเด็นถกเถียงกันในเฉพาะปัจจุบันเท่านั้น แต่มีมาตั้งแต่ในสมัยหลังสงครามโลกครั้งที่สองสิ้นสุดลงแล้ว ทุกคนเคยสงสัยไหมครับว่า &ldquo;เพราะอะไรเราถึงมักจะวนเวียนอยู่ในหัวข้อเหล่านี้ ?&rdquo; และ &ldquo;เพราะอะไรเรามักจะได้ยินแค่ชื่อของประเทศจีนและอเมริกาอยู่บ่อยครั้งในวงสนทนา ?&rdquo; แน่นอนว่ามันเกี่ยวกับการเมืองโลกที่แบ่งขั้วอำนาจกันอย่างชัดเจน
แต่ทำไมประเทศเล็ก ๆ ที่แทบไม่มีประวัติศาสตร์ในการเมืองโลกเท่าไรนักอย่างประเทศไทย หรือแม้แต่ชาติอื่นในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ กลับมีคำเหล่านี้ปรากฏในวงสนทนาทางการเมืองอยู่บ่อยครั้ง และดูเหมือนว่าชาติเหล่านี้จะมีความสำคัญอย่างมากในการแข่งขันทางการเมืองโลกเสียด้วย
<h3>คำตอบคือ &ldquo;เพราะที่ตั้งทางภูมิศาสตร์ของเรามีความสำคัญมาก แม้ว่าจะเป็นรัฐขนาดเล็กก็ตาม&rdquo;</h3>
เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ภูมิภาคที่ตั้งอยู่ในเขตอากาศร้อนทางตอนใต้ของจีนและทางตะวันออกของอินเดีย ประกอบไปด้วยทั้งหมด 11 รัฐ ซึ่งหากมองเผิน ๆ จากแผนที่ รวมถึงข้อมูลทางเศรษฐกิจแล้ว ประเทศเหล่านี้คงเป็นเพียงประเทศขนาดไม่ใหญ่มากที่ฐานะทางเศรษฐกิจไม่ได้มีความสำคัญอะไรมากนัก ทรัพยากรทางธรรมชาติก็ไม่ได้มีมากเท่าที่อื่น ๆ แต่หากดูจากตำแหน่งทางภูมิศาสตร์แล้ว ภูมิภาคแห่งนี้นับเป็นจุดเชื่อมต่อระหว่างสองมหาสมุทรขนาดใหญ่อย่างมหาสมุทรอินเดียและแปซิฟิก ซึ่งมีประโยชน์ทางการค้าและการเมืองอย่างมหาศาล นี่จึงเป็นเหตุผลว่าทำไมภูมิภาคนี้จึงกลายมาเป็นพื้นที่ที่ประเทศยักษ์ใหญ่ทั่วโลกต่างหมายปอง
เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ได้กลายมาเป็นหนึ่งในพื้นที่ทางการเมืองโลกที่สำคัญที่สุดนับตั้งแต่เริ่มต้นสงครามเย็น ซึ่งเป็นช่วงที่เกิดการเปลี่ยนแปลงแนวคิดทางภูมิรัฐศาสตร์ของชาติมหาอำนาจ จากเดิมที่ในสมัยสงครามโลกครั้งที่สอง พรรคนาซีเยอรมันได้ยึดถือแนวคิดที่นำเสนอโดยเซอร์ ฮาลฟอร์ด แมคคินเดอร์ (Sir Halford Mackinder) อย่างดินแดนหัวใจ (Heartland)
ซึ่งเป็นแนวคิดเกี่ยวกับพื้นที่ใจกลางเกาะโลก (บริเวณรัสเซียและเอเชียกลาง) ที่ว่าใครครอบครองพื้นที่ตรงนี้ได้ก็จะสามารถครอบครองโลกได้ เยอรมนีจึงมุ่งหน้าบุกรัสเซียเป็นหลัก แต่เมื่อเข้าสู่ช่วงสงครามเย็น นิโคลาส เจ. สปิคแมน (Nicholas John Spykman) อาจารย์สาขาความสัมพันธ์ระหว่างประเทศจากมหาวิทยาลัยเยล ได้ออกมาแย้งทฤษฎีก่อนหน้าว่าดินแดนหัวใจมีภูมิศาสตร์ที่ไม่เอื้อต่อการตั้งถิ่นฐาน เพาะปลูก และการค้าทางทะเล ดังนั้นเขาจึงสนใจพื้นที่ดินแดนริมขอบ (Rimland)&nbsp; (รอบ ๆ ดินแดนหัวใจเดิม ได้แก่ ยุโรป คาบสมุทรอาหรับ อินเดีย จีน และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้) แทน ซึ่งแน่นอนว่าถ้าหากสามารถครอบครอง ดินแดนริมขอบได้ ก็จะสามารถปิดทางออกของสหภาพโซเวียตได้ด้วยเช่นกัน
ดังนั้นขั้วอำนาจตรงข้ามคอมมิวนิสต์ของสหภาพโซเวียต คือเสรีทุนนิยมอย่างสหรัฐอเมริกา จึงพยายามที่จะสกัดสหภาพโซเวียตทุกทาง และยิ่งไปกว่านั้น ในปี ค.ศ. 1949 จีนได้ปฏิวัติเป็นระบอบการปกครองตามโซเวียตแล้ว อเมริกาจึงแทบไม่มีทางเลือกอื่นนอกจากจะต้องปกป้องเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ให้ได้ ในขณะเดียวกัน ทางฝั่งคอมมิวนิสต์โซเวียตและจีนต่างก็ต้องการพื้นที่ตรงนี้ด้วยเช่นกัน นับแต่นั้นมา เอเชียตะวันออกเฉียงใต้จึงกลายมาเป็นเวทีที่ชาติยักษ์ใหญ่ต่างหมายปองและแย่งชิงกันมาเสมอ
<img src="https://admin.chu.in.th/assets/9278fe1c-0d0a-4c29-bbcd-22afc5894c06" alt="เสรีภาพคอมมิวนิสต์ ประกอบบทความ" width="960" height="600" />
<blockquote>
ขอบคุณภาจาก https://www.digopaul.com/english-word/rimland.html
</blockquote>
หนึ่งในตัวอย่างที่ชัดเจนที่สุดในช่วงยุคสงครามเย็นคงหนีไม่พ้นประเทศที่อยู่ตรงกลางคาบสมุทรอินโดจีนอย่างไทย ในช่วงเวลานั้นเองคือช่วงที่เวียดนาม กัมพูชา และลาวต่างเกิดการปฏิวัติภายในตามการสนับสนุนของฝ่ายคอมมิวนิสต์ อเมริกาจึงเกรงว่าหากปล่อยไปมากกว่านี้ ประเทศอื่น ๆ จะปฏิวัติภายในตามทฤษฎีโดมิโน่ (Domino Theory)
ดังนั้นในช่วงเวลานี้เอง อเมริกาจึงมุมานะที่จะรักษาประเทศไทยเอาไว้ และหมายที่จะให้ไทยเป็นมหามิตรต่อต้านคอมมิวนิสต์เหมือนมาเลเซีย สิงคโปร์ หรือฟิลิปปินส์ โดยอเมริกาพยายามอย่างหนักเพื่อสร้างโฆษณาชวนเชื่อทางการเมืองให้สังคมไทยเห็นว่าการอยู่แบบเสรีภาพ (แม้ในช่วงนั้นไทยจะเป็นเผด็จการทหาร) ดีกว่าคอมมิวนิสต์ ทำให้เกิดการสร้างศัตรูของชาติเพื่อให้คนไทยสามารถคล้อยตามได้ง่าย และสิ่งที่สำคัญที่สุดคงเป็นการสนับสนุนให้คืนอำนาจแก่พระมหากษัตริย์ เพราะอเมริกามองว่าเนื่องจากพระมหากษัตริย์เป็นศูนย์รวมจิตใจของคนไทยมาอย่างช้านาน การคืนสถานะของพระมหากษัตริย์จึงเปรียบเสมือนการรวมชาติให้เป็นหนึ่งเดียวกันได้ในช่วงเวลาเช่นนี้ ดังนั้นเราจึงเห็นการเสด็จฯ ไปตามที่ต่าง ๆ ของพระองค์ไปในถิ่นทุรกันดาร ทั้งนี้ส่วนหนึ่งก็เพื่อยืนยันว่าพื้นที่ตรงนั้น รวมถึงคนตรงนั้นเป็นของประเทศไทย ไม่ใช่คอมมิวนิสต์ และนอกจากนี้อเมริกายังพยายามอย่างหนักเพื่อรักษาประเทศไทยและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ไว้ให้ได้ตามแนวคิดดินแดนริมขอบ
แม้ในปัจจุบันสงครามเย็นจะสิ้นสุดลงแล้ว เอเชียตะวันออกเฉียงใต้และทฤษฎีดินแดนริมขอบ ก็ยังคงมีความสำคัญในการเมืองโลกอยู่ ซึ่งชาติยักษ์ใหญ่ตัวใหม่อย่างสาธารณรัฐประชาชนจีน ก็ได้หมายปองภูมิภาคตรงนี้ด้วยเช่นกัน เนื่องจากบริเวณดินแดนริมขอบอยู่ติดทะเลจึง เป็นยุทธศาสตร์ทางการค้าที่สำคัญมากของโลก ดังนั้นจึงเห็นความพยายามต่าง ๆ ของจีนที่จะขยายอิทธิพลมายังเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น การทำโครงการ OBOR (One Belt One Road) ที่พาดผ่านประเทศ ดินแดนริมขอบ และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมถึงให้การสนับสนุนสร้างสาธารณูปโภคแก่กัมพูชา ลาว และเมียนมาร์ หรือแม้แต่ในตอนนี้ที่พยายามแทรกแซงไทยด้วยเช่นกัน และที่เด่นชัดสุดคงเป็นกรณีข้อพิพาทในทะเลจีนใต้ ที่จีนพยายามอ้างกรรมสิทธิ์และเข้าถือครองหมู่เกาะสแปรตลีย์ จนเกือบมีการปะทะกับชาติอื่น ๆ ที่มีข้อพิพาทเหนือหมู่เกาะแห่งนี้ด้วย
ดังนั้นเพื่อป้องกันการมีอำนาจของจีนในเวทีโลกที่มากเกินไป อเมริกาจึงจำเป็นที่จะต้องรักษาภูมิภาคนี้ไว้ เราจึงมักจะเห็นการสร้างกลุ่มพันธมิตรทางการค้าต่าง ๆ ระหว่างชาติยักษ์ใหญ่ทั้งสองกับชาติในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อยู่เสมอ เช่น TPP ที่มีเวียดนาม มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ และสิงคโปร์เข้าร่วมกับอเมริกา (ในภายหลังอเมริกาได้ถอนตัวออกแล้ว) หรือการร่วมมือกันทางเศรษฐกิจระหว่างจีนกับชาติต่าง ๆ ในลักษณะที่คล้ายคลึงกัน
จากที่กล่าวมาทั้งหมดจะเห็นได้ว่า ภูมิศาสตร์ของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มีความสำคัญอย่างมากในเวทีการเมืองโลก แม้ว่าชาติต่าง ๆ ในภูมิภาคนี้จะไม่ได้มีอำนาจมาก แต่เพราะนโยบายทางภูมิรัฐศาสตร์ที่ส่งต่อกันมาตลอด 70 กว่าปีมานี้ ภูมิภาคแห่งนี้จึงมีสถานะที่สำคัญมากในฐานะการคานอำนาจทางการเมืองระหว่างชาติมหาอำนาจในเวทีโลก
&nbsp;
&nbsp;
แหล่งอ้างอิง
กรุงเทพธุรกิจ. (2560). ถอดยุทธศาสตร์ "เส้นทางสายไหมใหม่" ไทยอยู่ตรงไหน?. สืบค้นจาก https://www.bangkokbiznews.com/news/755042
ปฤณ เทพนรินทร์. (2556). การก่อตัวของอุดมการณ์ราชาชาตินิยม, 2490-2510 สืบค้นจาก http://tujournals.tu.ac.th/thammasatjournal/detailart.aspx?ArticleID=27

หนังสือ หมากรุก และเสียงเพลงคือความสุข เพราะสิ่งเหล่านี้ทำให้ฉันได้หลุดออกจากโลกแห่งความจริงในชั่วขณะหนึ่ง

ภูมิศาสตร์และการเมือง: เอเชียตะวันออกเฉียงใต้กับการคานอำนาจในเวทีโลก

TW: Violence, Massacre, Rape, Underage, Child Abuse, Blood, Cutting, Murder, Dead bodies
**คำว่า หนานจิง ออกเสียงตามภาษาจีนกลาง 南京 ซึ่งคนไทยนิยมเรียกติดปากว่า นานกิง**
<img src="https://admin.chu.in.th/assets/48ff0813-2ab4-4a51-9d46-bfee9e36f0af" alt="Copy of 13ธันวาฯ อนุสราสังหารหมู่หนานจิง ภาพประกอบ" width="960" height="600" />
ในเดือนธันวาคม ค.ศ. 1937 ที่ควรจะมีบรรยากาศอบอุ่นส่งท้ายปี รุ่งเช้าวันหนึ่ง ณ เมืองหลวงของมณฑลเจียงซู กลับคลาคล่ำไปด้วยเสียงกรีดร้องหนีตายของผู้คนท่ามกลางเสียงปืนและเสียงระเบิด เมื่อทหารญี่ปุ่นทลายกำแพงเมืองได้สำเร็จหลังจากที่โจมตีทั้งทางน้ำและทางอากาศมาเป็นระยะเวลากว่า 4 วัน รุ่งสางของวันนั้น... ตึกรามบ้านช่อง ต้นไม้ทุกต้น ถนนทุกสาย ล้วนถูกย้อมไปด้วยสีชาดของโลหิตจากประชาชนผู้แบกรับความอยุติธรรมในภาวะสงคราม ทั่วโลกขนานนามความโหดร้ายนั้นว่า
<h3>&ldquo;เหตุการณ์สังหารหมู่หนานจิง&rdquo;</h3>
เรื่องราวของนรกบนดินเริ่มขึ้นตั้งแต่ที่ญี่ปุ่นเข้ายึดครองแมนจูเรียเมื่อ ค.ศ. 1931 ความบาดหมางเรื่อยมาระหว่างจีนกับญี่ปุ่นมีจุดแตกหักสุดท้ายที่สะพานมาร์โคโปโล สงครามจีน&mdash;ญี่ปุ่นจึงได้เริ่มต้นขึ้น แผ่นดินมังกรถูกจักรวรรดิญี่ปุ่นรุกรานเรื่อยมาตั้งแต่เทียนจิน ปักกิ่ง เซี่ยงไฮ้ จนกระทั่งถึงเมืองหลวงของมณฑลเจียงซูอย่าง &ldquo;หนานจิง&rdquo; ในวันที่ 13 ธันวาคม ค.ศ. 1937
นครหนานจิงอันรุ่งเรืองที่ถูกขนานนามว่าเป็นเมืองหลวงสิบราชวงศ์ต้องจมอยู่กับความอัปยศยาวนานกว่าหกสัปดาห์ ทหารญี่ปุ่นลงมือสังหารพลเรือนที่นั่นด้วยความทารุณ ฉกชิงทรัพย์อย่างอุกอาจ ไร้ซึ่งความปรานแม้เพียงนิด พวกเขายิงชาวจีนที่พบเจอบนท้องถนนโดยไม่สนว่าผู้คนเหล่านั้นจะเป็นใคร เด็ก คนพิการ คนชราทุกมุมเมืองล้วนแล้วแต่ต้องแผดเสียงทุรนทุรายจากห่ากระสุนที่พุ่งใส่ พวกเขาเข่นฆ่าผู้คนจนเมืองทั้งเมืองมีแต่ศพที่กองพะเนิน
หนังสือพิมพ์ญี่ปุ่นในขณะนั้นพาดหัวข่าวเกี่ยวกับการรุกรานแผ่นดินจีนของทหารญี่ปุ่นอย่างสนุกสนานว่าเป็นการ &ldquo;แข่งขันกันฆ่าเจ๊ก&rdquo; การสังหารหมู่ประชาชนผู้บริสุทธิ์กลายเป็นกีฬาที่น่าตื่นเต้นของกลุ่มคนที่เรียกตัวเองว่ามนุษย์ ทหารจีนและพลเรือนบางคนถูกไฟเผาทั้งเป็น พวกเขาโดนตอกไว้กับแผ่นไม้ จากนั้นก็ถูกทหารญี่ปุ่นขับรถทับ เด็กทารกหนานจิงถูกดาบเสียบ บ้างถูกโยนลงหม้อน้ำร้อนเดือด บางรายยังไม่แม้แต่จะมีโอกาสได้ลืมตาดูโลกเพราะมารดาของพวกเขาถูกกรีดครรภ์ จากนั้นร่างของทารกน้อยเหล่านั้นก็จะถูกทหารญี่ปุ่นจับมากลิ้งเตะเล่นราวกับเป็นลูกฟุตบอลชั้นดี
ผู้สื่อข่าวที่เห็นเหตุการณ์เล่าว่า เชลยศึกถูกต้อนให้ยืนเรียงกัน แล้วทหารญี่ปุ่นที่ดูจะหลงลืมความเป็นมนุษย์ไปก็ใช้ปลายกระบอกปืนเสียบเชลยศึกเหล่านั้นทีละคน บ้างก็ถูกบังคับให้ลากศพเพื่อนมนุษย์ลงแม่น้ำแยงซี จากนั้นผู้ใช้แรงงานเหล่านั้นก็ถูกสาดยิงด้วยกระสุนปืนกลอย่างบ้าคลั่ง หรือไม่ทหารญี่ปุ่นจะจับเชลยศึกยืนเรียงกันริมฝั่งแม่น้ำเป็นแถว ๆ จากนั้นแถวที่ยืนชิดริมฝั่งที่สุดจะถูกตัดหัวอย่างไร้ความเมตตา โดยที่แถวถัดมาต้องเตะหัวและร่างของพวกเขาเหล่านั้นลงแม่น้ำไป แล้วพวกเขาก็จะถูกตัดหัวอีกที ทำอย่างนี้ไปเรื่อย ๆ โดยมีเหล่าทหารญี่ปุ่นมองมันราวกับเป็นเรื่องหฤหรรษ์
ทั้งหมดนี้เป็นวิธีสังหารเพียงบางส่วนเมื่อเทียบกับความโหดร้ายที่บรรยายไม่หมดตลอดระยะเวลาที่หนานจิงตกอยู่ภายใต้การควบคุมของญี่ปุ่น แผ่นดินหนานจิงหลายส่วนถูกเผาทำลายทิ้งราวกับไร้ซึ่งเกียรติยศ
ความป่าเถื่อนของเหตุการณ์ยังไม่หมดเพียงเท่านั้น สิ่งที่ทำให้ชาวจีนเคียดแค้นที่สุดจากการรุกรานหนานจิงในครั้งนี้คือ การที่ผู้หญิงไม่ต่ำกว่า 20,000 คน ถูกทหารญี่ปุ่นกระทำชำเราอย่างไม่เว้นหน้าในระยะเวลาเพียงแค่ไม่กี่สัปดาห์ พวกเขาจับผู้หญิงไม่ว่าจะเด็ก หญิงสาว คนชรา หรือแม้แต่คนท้องตามบ้านในนครนั้นมาปรนเปรออย่างน่าอดสู ปีศาจในร่างทหารทารุณกรรมทางเพศแก่พวกเธอโดยไม่เว้นว่าเวลานั้นจะเป็นกลางวันหรือกลางคืน ในบ้านหรือกลางถนน บนตึกหรือทุ่งนา ในโรงเรียนหรือโบสถ์ ล้วนแล้วแต่เปรอะเปื้อนคาวโลกีย์จากเดนมนุษย์ หญิงสาวบางคนถูกจับมัดกับเก้าอี้เพื่อให้ทหารญี่ปุ่นถนัดในการเรียงคิวชำเรา หญิงชราหลายคนถูกข่มขืนจนถึงแก่ความตายคาที่ ผู้หญิงหนานจิงหนึ่งคนจะถูกเวียนกันในกลุ่มทหารญี่ปุ่นไม่ต่ำกว่า 20 นาย และเมื่อพวกเขาสำเริงราญกับร่างกายของพวกเธอจนพอใจแล้ว ก็จะกระทำไม่ต่างจากเชลยศึกอื่น ๆ นั่นคือฆ่าทิ้งอย่างเลือดเย็น
ความโหดร้ายของการสังหารหมู่หนานจิงเบาบางลงตามระยะเวลาของสงคราม ที่สุดท้ายญี่ปุ่นก็พ่ายแพ้ในสงครามโลกครั้งที่ 2 ทำให้การล่าอาณานิคมขยายจักรวรรดิเป็นต้องยุติลงตามไป กระนั้นความสัมพันธ์ระหว่างจีนกับญี่ปุ่นก็ไม่สามารถฟื้นฟูได้นับแต่นั้นเป็นต้นมา แม้ว่าทางญี่ปุ่นจะออกมาขอโทษต่อเหตุการณ์เหล่านั้นเท่าไหร่ก็มิอาจพอ เพราะชาวจีนถือว่าชีวิตของผู้บริสุทธิ์ที่สูญเสียไปไม่สามารถเรียกคืนและลบล้างได้จากคำขอโทษเพียงไม่กี่คำ การกระทำที่โหดร้ายเหนือจินตนาการว่ามนุษย์จะสามารถกระทำต่อมนุษย์ด้วยกันทั้งหมดนั้น ถูกสลักไว้บนผืนแผ่นดินหนานจิงและส่วนลึกของจิตใจชาวจีนยากที่จะลบเลือน
ในวันนี้ ครบรอบ 84 ปี ของอีกหนึ่งเหตุการณ์สะเทือนจิตใจชาวโลกอย่างการสังหารหมู่หนานจิง แม้กาลเวลาจะผ่านมาหลายทศวรรษ แต่ในฐานะเพื่อนมนุษย์ร่วมโลกเรามิอาจปล่อยให้เหตุการณ์ที่รุนแรงเหล่านั้นเลือนหายไปตามกาลเวลา หากเราหลงลืมประวัติศาสตร์ นั่นหมายความว่า ชีวิตของผู้คนในเหตุการณ์เหล่านั้นก็จะถูกหลงลืมตามไปด้วย
ทางเราจึงขอร่วมเป็นส่วนหนึ่งในการไว้อาลัยแด่ผู้สูญเสียจากการสังหารหมู่ที่เลวร้ายในครั้งนั้น และร่วมเล่าขานประวัติศาสตร์ให้ทุกคนได้รับรู้อีกครั้ง โลกจำต้องจารึกว่าครั้งหนึ่งในหน้าประวัติศาสตร์เอเชียได้มีเหตุการณ์อันน่าหดหู่เช่นนี้เกิดขึ้น
เพื่อให้ผู้คนยังคงจดจำและมิให้โลหิตของผู้บริสุทธิ์เหล่านั้นจมหายไปในทะเลแห่งกาลเวลาอย่างไร้ซึ่งความหมายและความยุติธรรมใด ๆ
&nbsp;
&nbsp;
แหล่งอ้างอิง
BBC News. (2005). Scarred by history: The Rape of Nanjing. Retrieved from http://news.bbc.co.uk/2/hi/223038.stm
Iris Chang. (2548). หลั่งเลือดที่นานกิง. (พิมพ์ครั้งที่ 4; ฉัตรนคร องคสิงห์, ผู้แปล) กรุงเทพฯ : มติชน.
Kuo, P. and Zungu, . Zeng (2021). Nanjing. Retrieved from&nbsp;https://www.britannica.com/place/Nanjing-China
Paine, S. (2012).&nbsp;The Wars for Asia, 1911&ndash;1949. Cambridge: Cambridge University Press.

13 ธันวาฯ: อนุสราสังหารหมู่หนานจิง

ย้อนเวลากลับไปเมื่อ 51 ปีก่อน วันนี้ (7 ธันวาคม 1970) เป็นวันหนึ่งในช่วงกลางฤดูหนาวของทวีปยุโรป ท่ามกลางสื่อมวลชนที่รายล้อมบริเวณแท่นรำลึกหน้าอดีตชุมชนชาวยิวในนครวอร์ซอ ประเทศโปแลนด์ (Warsaw Ghetto) นายกรัฐมนตรีแห่งประเทศเยอรมนีตะวันตกอย่าง &ldquo;วิลลี บรันท์&rdquo; ได้คุกเข่าลงพร้อมสงบนิ่ง อันเป็นสัญลักษณ์ของการแสดงความรู้สึกผิดและขอโทษต่อชาวยิวและชาวโปแลนด์ในสิ่งที่เยอรมนีได้กระทำลงไปในช่วงสงครามโลกครั้งที่สอง
การกระทำดังกล่าวของนายกเยอรมนีตะวันตกในตอนนั้นได้สร้างความประหลาดใจให้กับชาวโปแลนด์รวมถึงคนทั่วทั้งโลกเป็นอย่างมาก อีกทั้งยังเกิดคำถามขึ้นมากมายในเชิงที่ว่า เพราะอะไรวิลลี บรันท์ถึงได้ลงไปคุกเข่าขอโทษทั้งที่ตัวเขาเองไม่ได้มีส่วนในการฆ่าล้างใด ๆ ในสงครามเลย และเรื่องก็ผ่านมาถึง 25 ปีแล้วนับแต่สงครามปิดฉากลง
<img src="https://admin.chu.in.th/assets/a22eadec-2507-4d91-b36b-bfe170daa53c" alt="Public Apology" width="1920" height="1200" />
<blockquote>
ขอบคุณภาพจาก https://www.dw.com/en/germany-poland-reconciliation-willy-brandt/a-55828523
</blockquote>
แน่นอนว่าภายหลังจากเหตุการณ์ในวันนั้น ได้เกิดกระแสพูดถึงการกระทำดังกล่าวเป็นวงกว้างตามมา ซึ่งบรันท์เองได้ให้คำสัมภาษณ์ไว้ถึงสาเหตุของการกระทำเช่นนั้นไว้ว่า
&ldquo;เผชิญหน้ากับขุมนรกแห่งประวัติศาสตร์เยอรมนีและภาระอันหนักอึ้งของหลายล้านคนที่ถูกฆ่าตาย ผมแค่ทำในสิ่งที่มนุษย์ทำเมื่อถ้อยคำไม่เพียงพอที่จะให้พวกเราบรรยายออกมาได้หมด&rdquo;
ประโยคคำสัมภาษณ์และการคุกเข่าลงของบรันท์นับเป็นจุดเปลี่ยนสำคัญที่ทำให้ทั้งสังคมยุโรปและสังคมโลกต่างหันมาให้ความสนใจการขอโทษในสิ่งที่ผ่านมามากขึ้น และยังส่งผลให้มุมมองที่นานาประเทศมองต่อเยอรมนีเปลี่ยนตามไปด้วย จากประเทศที่ทุกคนมองว่าเป็นผู้ริเริ่มสงคราม จากประเทศที่ฆ่าล้างเพื่อนมนุษย์ด้วยกันเอง มาสู่ประเทศที่ไม่มีท่าทีว่าจะดำเนินการในแบบเดิมอีก
บรันท์ได้กล่าวไว้ว่า สิ่งที่เขาได้ทำลงไปไม่ใช่ให้ชาวโปแลนด์ ชาวยิว หรือชาติอื่น ๆ ให้อภัยในสิ่งที่บรรพบุรุษของเขาได้ทำไว้ในประวัติศาสตร์ แต่ทำเพื่อแสดงจุดยืนต่อความสำนึกผิดในบาดแผลที่พวกเขาได้ทิ้งไว้ และเพื่อแสดงให้เห็นว่า เยอรมันในรุ่นหลังไม่มีทีท่าว่าจะทำร้ายเพื่อนมนุษย์ด้วยกันเองเหมือนแต่ก่อน ในสังคมเยอรมันเองต่างก็ยกย่องในการกระทำของบรันท์เป็นอย่างมาก และเป็นจุดสำคัญที่ทำให้สังคมหันมาทบทวนความโหดร้ายที่คนรุ่นก่อนได้ทำไว้ จวบจนปัจจุบัน ผู้นำเยอรมนีต่างก็ออกมาขอโทษในเรื่องสมัยสงครามนี้กันแทบทุกปี
สิ่งที่บรันท์รวมถึงผู้นำเยอรมนียุคหลัง ๆ ได้ทำไปเราเรียกกันว่า &ldquo;การขอโทษต่อสาธารณชน&rdquo; หรือ Public Apology คือหนึ่งในวิธีการและเครื่องมือทางสังคมที่ถูกนำมาใช้ในหลาย ๆ ภาคส่วน เพื่อแสดงถึงความสำนึกผิดโดยไม่แก้ตัว หรือเป็นการประกาศเจตจำนงอย่างกลาย ๆ ว่า ในประวัติศาสตร์ที่ผ่านมา บรรพบุรุษหรือคนรุ่นก่อนหน้าของพวกเขาได้ลงมือกระทำสิ่งที่เลวร้ายต่อผู้อื่นหรือผู้ที่ตกเป็นเหยื่อจริง และเรามิอาจลบล้างความผิดนั้นได้ นับเป็นการแสดงออกถึงจุดยืนของสังคมคนรุ่นหลังว่า พวกตนได้เรียนรู้ถึงความเลวร้ายที่เกิดขึ้น และถือเป็นการยืนยันด้วยความบริสุทธิ์ใจว่าจะไม่ดำเนินการแบบนั้นซ้ำอีก
นับตั้งแต่ช่วงสงครามโลกครั้งที่สองจบลง หรือช่วงปลายศตวรรษที่ 20 สังคมโลกเริ่มตระหนักถึงความผิดพลาดและเรียนรู้ที่จะไม่เดินตามเส้นทางนั้นอีก ดังนั้นนักวิชาการด้านสังคมศาสตร์ได้เรียกช่วงเวลานี้ว่าเป็น &ldquo;ยุคสมัยแห่งการขอโทษ&rdquo; หรือ The Age of Apology เพราะเราจะเห็นการออกมาขอโทษต่อสาธารณชนกันมากมาย โดยส่วนมากผู้ที่ออกมาขอโทษมักจะเป็นรัฐบาลหรือประมุขของประเทศนั้น ๆ เพราะถือว่าเป็นตัวแทนของสังคมแต่ละชาติในช่วงเวลานั้น หรือแม้แต่การออกมาเรียกร้องจากผู้ที่เป็นลูกหลานของเหยื่อผู้ถูกกระทำในอดีต เช่น เมื่อปี ค.ศ. 1995 พระราชินีนาถเอลิซาเบธที่ 2 ทรงลงพระนามขอโทษชาวนิวซีแลนด์ กรณีอังกฤษฆ่าคนพื้นเมืองชาวเมารีเพื่อยึดครองดินแดน ต่อมาในปี 2021 รัฐบาลแคนาดาได้ออกมาขอโทษในกรณีที่ขุดพบศพเด็กชนพื้นเมืองที่ตายในช่วงต้นศตวรรษที่ 20 การออกมาเรียกร้องของชาวเกาหลีใต้ให้รัฐบาลญี่ปุ่นออกมาขอโทษอย่างบริสุทธิ์ใจต่อสิ่งที่ได้ทำไปในสมัยสงคราม หรือแม้แต่การเรียกร้องให้รัฐบาลไทยออกมาขอโทษต่อการสังหารหมู่เหตุการณ์ 6 ตุลาคม พ.ศ. 2519
นอกจากในระดับนานาชาติแล้ว การขอโทษต่อสาธารณชนยังทำกันเป็นเรื่องปกติในระดับองค์กรด้วย ตัวอย่างเช่น ในวันที่ 28 ตุลาคมที่ผ่านมา คณะกรรมการนิสิตคณะวิศวกรรมศาสตร์ จุฬาฯ ได้ออกแถลงการณ์เพื่อขอโทษต่อกรณีที่รุ่นพี่ของพวกเขาได้ทำการโยนบกจิตร ภูมิศักดิ์ เมื่อ 68 ปีที่ผ่านมา
สุดท้ายนี้ทางตัวผู้เขียนเองหวังที่จะเห็นการขอโทษต่อสาธารณชนเป็นเรื่องปกติของสังคม เพราะจะเห็นได้ว่าการขอโทษต่อสาธารณชนเป็นการแสดงออกที่บริสุทธิ์ใจอย่างมากต่อผู้ที่ตกเป็นเหยื่อจากเหตุการณ์ในอดีต แม้ว่าเวลาจะผ่านมานานแล้ว และคนรุ่นหลังอาจไม่ได้ยุ่งเกี่ยวหรือมีส่วนในการกระทำที่ผ่านมาด้วย แต่การที่เราออกมาขอโทษต่อสิ่งเลวร้ายที่คนรุ่นก่อนได้ทำลงไปนั้นถือเป็นการแสดงออกถึงจุดยืนในการสำนึกผิดที่พร้อมจะเรียนรู้และก้าวไปข้างหน้าโดยที่จะไม่หันกลับไปกระทำแบบนั้นซ้ำอีก :)
&nbsp;
&nbsp;
แหล่งอ้างอิง
ตนุภัทร โลหะพงศธร และณัฐมน สุนทรมีเสถียร. (2564). Public Apology การขอโทษต่อสาธารณะชน กับประเด็นขบคิดที่เป็นมากกว่าการแสดงความรู้สึกผิด. สืบค้นจาก https://becommon.co/world/thought-public-apology/
บีบีซี. (2564). แคนาดากับประวัติศาสตร์ "อันน่าละอาย" หลังขุดพบศพเด็กชนพื้นเมือง 215 คน. สืบค้นจาก https://www.bbc.com/thai/international-57349460
DW. (2020). Poland and Germany: 50 years since Willy Brandt's historic gesture. Retrieved from https://www.dw.com/en/germany-poland-reconciliation-willy-brandt/a-55828523

เรื่องก็ผ่านมานานแล้ว ทำไมเราต้องขอโทษ ?

หากถามพวกท่านว่า เมนูขึ้นชื่อหนึ่งที่บ่งบอกอัตลักษณ์อันน่าภาคภูมิของชาวไทยอย่าง &ldquo;ส้มตำ&rdquo; มีส่วนประกอบอะไรบ้าง หลายท่านก็คงจะตอบได้อย่างครบถ้วนฉะฉาน หรือแม้กระทั่งกับคำกล่าวที่ว่า &ldquo;มะเขือเทศ&rdquo; นับเป็น &ldquo;อัตลักษณ์ทางอาหารที่สำคัญ&rdquo; ของชาวยุโรป หลายท่านก็คงจะพยักหน้างึก ๆ เห็นพ้องอย่างไม่ฉงนสนเท่ห์ แต่ด้วยพื้นที่เพียงกระผีกริ้นหนึ่งในหน้าหนังสือประวัติศาสตร์ที่เราร่ำเรียนกันมา จะมีสักกี่ท่านที่ทราบ &ldquo;ถิ่นกำเนิดแท้จริง&rdquo; ของพืชและส่วนผสมเหล่านี้ รวมไปถึงเรื่องราวการเดินทางของพืชพรรณเหล่านี้ไปสู่ปากท้องของชาวโลกที่ต้องสังเวยด้วยชีวิตผู้คนกว่า 56 ล้านคนในเวลาต่อมา
อาจกล่าวได้ว่า ความเจริญรุ่งเรืองของกลุ่มชนชาติเพียงหยิบมือหนึ่งที่เกิดขึ้นพร้อมกันกับชะตากรรมอันทุกข์ระทมที่กลุ่มชาติพันธุ์อีกจำนวนมากต้องเผชิญนี้เอง เริ่มต้นจากวินาทีที่ &ldquo;คริสโตเฟอร์ โคลัมบัส&rdquo; เทียบท่าเรือสู่หมู่เกาะบาฮามาสเป็นครั้งแรกในวันที่ 12 ตุลาคม ค.ศ. 1492 และนับแต่วินาทีนั้น กระบวนการ &ldquo;Columbian Exchange&rdquo; &nbsp;จึงได้อุบัติขึ้น ซึ่งแม้การเดินทางของโคลัมบัสในครั้งแรกหรือในอีกหลายครั้งต่อมาจะมิได้ก่อให้เกิดการแลกเปลี่ยนทางวัฒนธรรมและวัตถุดิบเท่าไรนัก แต่ก็ได้จุดประกายแนวคิดเกี่ยวกับการกอบโกยทรัพยากร หรือการจับชนพื้นเมืองในทวีปอเมริกามาเป็นทาส อันส่งผลให้เกิดการสำรวจและเดินทางไปกอบโกยผลประโยชน์ยังทวีปใหม่นี้อีกหลายครั้งโดยชาติต่าง ๆ ในเวลาต่อมา
เมื่อเวลาผ่านไป ชนผิวขาวหลายต่อหลายชาติที่ได้ยินแว่วถึงกิตติศัพท์ความอุดมสมบูรณ์ของทวีปอเมริกา ต่างก็เฮละโลกันเข้าไปจับจองพื้นที่และถือตนเป็นเจ้าอาณานิคมใน &ldquo;ทวีปใหม่&rdquo; นี้ ผู้คนจากชาติพันธุ์ต่าง ๆ ทั่วทั้งทวีปอเมริกา ตั้งแต่ในอเมริกาเหนืออย่างชาวนาวาโฮและชาวแอซเท็ก ไปจนถึงในอเมริกาใต้อย่างชาวอินคา ต่างได้รับผลกระทบอย่างมาก และจากการที่ผู้คนเริ่มหลั่งไหลเข้าไปตั้งถิ่นฐานและอาณานิคมยังดินแดนดังกล่าว ทำให้กระบวนการ &ldquo;Columbian Exchange&rdquo; ที่อุบัติขึ้นแล้วนี้ เข้มข้นและแผ่กว้างมากขึ้นกว่าเดิม
<img src="https://admin.chu.in.th/assets/096cdf0c-7374-4109-bdd2-e4e58d59bc33" alt="Columbian Exchange Mag Draft3" width="960" height="600" />
&ldquo;Columbian Exchange&rdquo; โดยภาพรวมคือกระบวนการแลกเปลี่ยนของพืช สัตว์ โรค ผู้คน ฯลฯ ไปมาระหว่าง &ldquo;โลกเก่า&rdquo; อย่างทวีปยุโรป แอฟริกา และเอเชีย กับ &ldquo;โลกใหม่&rdquo; อย่างทวีปอเมริกา หากจะขับเน้นไปที่พืชพรรณและผลผลิตจาก &ldquo;โลกใหม่&rdquo; สู่ &ldquo;โลกเก่า&rdquo; เราจะเห็นได้ว่ามีตั้งแต่ พริก ฟักทอง มะเขือเทศ มะละกอ สับปะรด ข้าวโพด ไปจนถึงดอกทานตะวัน ผลผลิตดังกล่าวนี้เดินทางจากถิ่นกำเนิดซึ่งคือทวีปอเมริกาข้ามมหาสมุทรเข้าสู่ทวีปยุโรป และยังเดินทางต่อไปยังทวีปอื่น ๆ ทั่วโลกในเวลาต่อมา นั่นทำให้ทั่วโลกได้รู้จักกับวัตถุดิบใหม่ ๆ ที่ไม่เคยได้เห็นมาก่อน และได้เป็นจุดเริ่มต้นของการสร้างสรรค์อัตลักษณ์ทางอาหารใหม่ ๆ ของชนชาติต่าง ๆ ที่ยังพบเห็นได้ในปัจจุบัน อย่างโบโลเนสของอิตาลี หรือส้มตำของบ้านเรา
แล้วราคาหรือสิ่งอันใดที่เราต้องจ่ายไปเล่า กับการได้มาซึ่งอัตลักษณ์ทางวัฒนธรรมอันน่าภาคภูมิเหล่านี้ ? โดยทั่วไป ชาวยุโรปที่หลั่งไหลเข้ามานี้มิได้มีวัตถุประสงค์เพียงเพื่อเข้ามาแลกเปลี่ยนวัฒนธรรมหรือผลผลิตทางเกษตรเท่านั้น หากแต่ต้องการแสวงหาแร่โลหะหรือของมีค่าต่าง ๆ เช่น เงินหรือทอง พื้นที่สำหรับการตั้งอาณานิคมเพื่อขยับขยายดินแดน และแรงงานเพื่อนำมาใช้เป็น &ldquo;ทาส&rdquo; ชนพื้นเมืองที่ต่อต้านการต้องตกอยู่ภายใต้อาณานิคมก็ถูกฆ่าล้างอย่างโหดเหี้ยมจากทั้งกองกำลังของเจ้าอาณานิคมและโรคภัยที่เจ้าอาณานิคมนำเข้ามาจาก &ldquo;โลกเก่า&rdquo; อีกส่วนหนึ่งเสียชีวิตจากระบบการใช้แรงงานแบบทาสติดที่ดินเพื่อทำการเกษตรหรือทาสอุตสาหกรรมเพื่อขุดเหมืองและนำแร่โลหะมีค่าต่าง ๆ ส่งกลับสู่ประเทศเจ้าอาณานิคม คนที่เหลือรอดจากการใช้แรงงานอันดิบเถื่อนก็ยังถูกบังคับให้เลิกใช้วิถีชีวิตแบบเดิม ๆ และกลืนกลายเข้ากับวัฒนธรรมแบบ &ldquo;อารยชน&rdquo; ผิวขาว เช่น หันมานับถือศาสนาคริสต์หรือพูดภาษาของเจ้าอาณานิคม เป็นต้น
ไม่เพียงเท่านี้ เมื่อเวลาต่อมาชนพื้นเมืองดั้งเดิมในทวีปลดน้อยลงทุกทีจากอัตราการเสียชีวิตที่พุ่งสูงขึ้น จากทั้งโรคที่คร่าชีวิตผู้คนราวผักปลา สงคราม และการใช้งานอย่างหนักและโหดร้ายเพื่อผลประโยชน์ของเจ้าอาณานิคม ทำให้ผลผลิตเริ่มไม่เพียงพอต่อความต้องการของเจ้าอาณานิคม จึงได้มีการนำแรงงานทาสจากแอฟริกาที่ได้จากการซื้อขายและสู้รบแย่งชิงมาเพื่อไปใช้งานยังดินแดนใหม่นี้ ทำให้เกิดเป็นวงจรการเคลื่อนย้ายและซื้อขายแรงงานทาสมหาศาลข้ามมหาสมุทร ทาสชาวแอฟริกาจำนวนมากถูกซื้อขาย นำเข้า และส่งออกราวสินค้าอีกทั้งยังมีคุณภาพชีวิตที่ย่ำแย่และถูกปฏิบัติอย่างไร้มนุษยธรรมอย่างที่เรามิอาจจินตนาการถึง
และกว่าที่ความโหดร้ายป่าเถื่อนของกระแสการใช้แรงงานทาสอันเป็นผลพวงมาจากการค้นพบทวีปใหม่นี้จะเบาบางและสิ้นสุดลงก็กินเวลาไปกว่าหลายร้อยปี และคร่าชีวิตชนพื้นเมืองไปกว่า 56 ล้านคน ซึ่งคิดเป็นร้อยละ 90 ของประชากรชนพื้นเมืองทั้งหมด แล้วนี่เพียงพอสำหรับการเรียกเหตุการณ์เช่นนี้ว่า &ldquo;ฆ่าล้างเผ่าพันธุ์&rdquo; หรือยังเล่า ซึ่งยังไม่นับรวมทาสชาวแอฟริกาอีกราว 10 ล้านคนที่ต้องจากบ้านเกิดมายังดินแดนแปลกหน้าที่พวกเขาถูกใช้แรงงานอย่างหนักหนาสาหัส เราไม่อาจรู้ได้เลยว่า ในขณะที่เรากำลังดื่มด่ำกับผลผลิตอันอุดมสมบูรณ์ที่สร้างอัตลักษณ์ทางอาหารใหม่ ๆ แก่ชาติของเรา จะมีผู้คนที่กำลังทุกข์ระทมแสนสาหัสและวายชนม์อย่างทรมานในอีกซีกโลกหนึ่ง
อย่างไรก็ตาม หลายท่านอาจยังไม่ทราบว่า วันที่ 2 ธันวาคมของทุกปี องค์การสหประชาชาติได้จัดให้เป็น &ldquo;วันเลิกทาสสากล&rdquo; (International Day for the Abolition of Slavery) เพื่อเป็นการระลึกถึงเหตุการณ์เลวร้ายที่เกิดขึ้น และเรื่องราวที่นำมาเล่าสู่กันฟังในวันนี้ มิได้เขียนขึ้นเพื่อยุยงหรือห้ามมิให้ทุกท่านบริโภคผลิตผลที่ต้องแลกมาด้วยเลือดเนื้อของคนจำนวนมหาศาลนี้ ในทางกลับกัน ขอเชิญทุกท่านดื่มด่ำกับของขวัญล้ำค่าจากธรรมชาติผู้สร้างนี้เถิด และเพียงอยากให้ทุกท่าน (หากทำได้) โปรดอย่าได้ลืมเลือนชะตากรรมของชนพื้นเมืองเหล่านั้น พึงระลึกถึงความขมขื่นของพวกเขา ไม่ว่าจะตอนกินสับปะรดจิ้มพริกเกลือในช่วงหน้าร้อน ตอนดื่มโกโก้อุ่น ๆ ในช่วงหน้าหนาวที่เพิ่งกำลังมาถึงนี้ ตอนซดน้ำฟักทองแกงบวดสูตรคุณแม่ หรือแม้กระทั่งตอนกินข้าวโพดอบเนยหลังโรงเรียน และแน่นอน การทำเช่นนี้มิได้กลับไปแก้ไขอดีตหรือช่วยให้ชนพื้นเมืองที่เหลืออยู่ในปัจจุบันเพียงหยิบมือนั้นได้ชีวิตบรรพบุรุษของพวกเขากลับคืนมา แต่เป็นการตอกฝาโลงการล่าอาณานิคม เป็นการแสดงจุดยืนอันเป็นมิตรแก่ผู้วายชนม์ และเป็นการยืนยันว่า เหตุการณ์เลวร้ายเช่นนี้จะไม่เกิดขึ้นกับชนชาติใดหรือใครอีก
&nbsp;
&nbsp;
แหล่งอ้างอิง
Brinkley, A. (1999). American History: A Survey. Missouri: Mcgraw-Hill College.
Civitello, L. (2011). Cuisine and Culture: A History of Food and People. New Jersey: John Wiley &amp; Sons, Inc.
Pruitt, S. (2019). How Colonization's Death Toll May Have Affected Earth's Climate. Retrieved from https://www.history.com/news/climate-change-study-colonization-death-farming-collapse
ที่มาภาพ: https://delphipages.live/th/วิทยาศาสตร์/พืช/columbian-exchange

รำลึก 103 ปี “ขบวนการสี่พฤษภา” แด่การตื่นรู้ แด่การลุกขึ้นสู้ แด่การไม่ยอมพ่ายแพ้...

From up on Poppy Hill: ภาพสะท้อนสังคมญี่ปุ่นในยุค 60s

Human Sacrifice: ศรัทธาแห่งผู้วายชนม์

จนกว่า “ปีศาจ” จะพบกันอีก—#ให้คนเท่ากัน ผ่านวรรณกรรมไทยยุคเปลี่ยนแปลงการปกครอง

ในนามแห่งการพัฒนาและความ ‘เชื่อมต่อในด้านประวัติศาสตร์’ สักการะสุดท้ายแด่ ‘ศาลเจ้...

กระจกวิเศษบอกข้าที เหล่าเจ้าหญิงดิสนีย์เล่าถึงเฟมินิสต์และสังคมอย่างไร

ภูมิศาสตร์และการเมือง: เอเชียตะวันออกเฉียงใต้กับการคานอำนาจในเวทีโลก

13 ธันวาฯ: อนุสราสังหารหมู่หนานจิง

เรื่องก็ผ่านมานานแล้ว ทำไมเราต้องขอโทษ ?

The Columbian Exchange: ผลิตผลอันอุดมที่แลกมาด้วยเลือด ชีวิต และจิตวิญญาณ

ชั้น 2 อาคารจุลจักรพงษ์ 254 ถนนพญาไท แขวงวังใหม่ เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร 10330

พัฒนาโดย ฝ่ายพัฒนาระบบสารสนเทศ องค์การบริหารสโมสรนิสิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย