ชวน (ย้อน) ดู "คน ผี ปีศาจ" : หรือคนจะน่ากลัวกว่าผี

&nbsp; &nbsp;ไม่นานมานี้ทาง Netflix ได้ปล่อยซีรีส์สะท้อนปัญหาสังคมอย่าง &ldquo;สาธุ&rdquo; ออกมา เป็นผลงานออริจินัลซีรีส์เน็ตฟลิกซ์จากประเทศไทยเรื่องที่สองของปี (Original Netflix Series) หลังจาก Ready, Set, &nbsp;Love เกมชนคนโสดได้ฉายจบไป สำหรับเรื่อง สาธุ นี้นับว่าเป็นที่ตั้งตารอคอยของนักดูหนังอยู่พอควร ด้วยเนื้อหาของเรื่องที่นำเสนอนั้นถือเป็นเรื่อง &ldquo;เปราะบาง&rdquo; สำหรับสังคมชาวพุทธเสียเหลือเกิน ทั้งการวิจารณ์พระภิกษุอย่างตรงไปตรงมา การขยี้ปมองค์กรและกระทรวง ทบวง กรมต่าง ๆ ที่เกี่ยวกับศาสนา และเบื้องลึก เบื้องหลังของ &ldquo;เงินวัด&rdquo; ที่ไม่มีการตรวจสอบอย่างเป็นระบบ จึงไม่แปลกเลยว่าทำไม สาธุ ยังติดเทรนด์อยู่บนแอปติดต่อกันนับตั้งแต่มีการแพร่ออกมา
&nbsp;
* การวิจารณ์นี้จะพยายามเลี่ยงการเปิดเผยเนื้อหาให้ได้มากที่สุด โดยจะอาศัยการสรุปเรื่องแบบเอาความเป็นหลัก เพื่อพอให้เห็นการอธิบายจุดต่าง ๆ ได้
&nbsp;
&nbsp; &nbsp;สาธุ เริ่มเรื่องจากการที่คนสามคน &ldquo;วิน&rdquo; (ธีรดนย์ ศุภพันธุ์ภิญโญ) &ldquo;เกม&rdquo; (พชร จิราธิวัฒน์) และ &ldquo;เดียร์&rdquo;(อชิรญา นิติพน) เผชิญกับหนี้สินก้อนโตจากการทำธุรกิจร่วมกัน โดยที่เจ้าหนี้เร่งรัดจะเอาดอกเบี้ยและเงินต้น เนื่องจากการมีเงื่อนไขที่พันผูกทางธุรกิจด้วยกันอยู่ กระทั่งทั้งสามได้หันมาทำธุรกิจโดยอาศัย &ldquo;วัด&rdquo; เป็นแหล่งทำเงิน และได้รับความช่วยเหลือจาก &ldquo;น้าแต๋ง&rdquo; (ติ๊ก กลิ่นสี) มัคนายกประจำวัดภุมราม ที่จะรีแบรนด์และรีโนเวทวัดแห่งนี้โดยอาศัยโมเดลทางธุรกิจ แม้ในช่วงแรกจะไม่ประสบความสำเร็จนัก แต่ไม่นานหลังแก๊งนักธุรกิจได้ทำการตลาด ยอดขายของเครื่องรางของขลังนั้นก็พุ่งกระฉูดจนมีเงินหมุนเวียนเป็นสิบ ๆ ล้าน อย่างไรก็ดีแต่ละตัวละครก็ยังต้องดิ้นรนเพื่อบางสิ่งบางอย่างอยู่ ทั้งเรื่องความรัก ยาเสพติด คอรัปชัน หรือแม้กระทั่งปมที่ฝังใจตั้งแต่เด็ก ๆ จึงไม่ผิดนัก หากจะกล่าวว่าเส้นเรื่องของ สาธุ ไม่เพียงมุ่งเสนอให้เห็นด้านมืด เบื้องหลังที่ไม่โปร่งใสของวัดเท่านั้น แต่ชีวิตของปุถุชนและความโกลาหลมากมายของตัวละครก็ถูกนำเสนอโดยอาศัยฉากของวัดทั้งสิ้น
&nbsp;
&nbsp; &nbsp; ความดีงามของซีรีส์เรื่องนี้ คือ การสอดแทรกปัญหาของคน &ldquo;ทั่วไป&rdquo; อย่างเข้าใจถ่องแท้ เพราะต้นสายปลายเหตุอันวุ่นวายของตัวละครทั้งสามนี้มาจาก &ldquo;การเป็นหนี้&rdquo; ซึ่งเราก็คงสามารถพูดได้เต็มปากเลยว่า ปัญหาหนี้สินในสังคมคงไม่มีใครเข้าใจลึกซึ้งได้ดีไปมากกว่าชนชั้นรากหญ้าและชนชั้นกลางแล้ว แม้ภายในเรื่อง การเป็นหนี้จะเกิดขึ้นกับตัวละครที่มีฐานะหรือความรู้ ความสามารถที่พอจัดการได้ แต่นั่นก็ไม่ได้ลดทอนความหนักหนาสาหัสของคนที่เป็นหนี้จริง ๆ อยู่เลย ในทางกลับกันมันพาขบคิดได้ว่า ขนาดตัวละครที่เป็นทั้งอัจฉริยะ หรือมีความสามารถที่จะหลบหนีหนี้ได้ หรือแม้กระทั่งทางบ้านมีกิจการใหญ่โต กระนั้นชีวิตก็ยังเหมือนกับมีบ่วงอันใหญ่มารั้ง มาฉุดไม่ให้เอาตัวรอดได้เลย แล้วนับประสาอะไรกับคนทั่ว ๆ ไป อย่างชาวบ้านร้านตลาด พวกเขาจะหลุดจากวิบากนี้ได้โดยง่ายอย่างไร&nbsp;สาธุ&nbsp;จึงโดดเด่นด้วยการเสนอมุมมองใหม่ ๆ ผ่านตัวละครที่ต่างกันไป แต่มีจุดร่วมเดียวกัน
&nbsp;
&nbsp; &nbsp;ในแง่ขององค์ประกอบความเป็นซีรีส์ เรื่องหนึ่งที่ต้องชื่นชนทีมผู้จัดและผู้สร้าง ตลอดจนทีมงานทุกท่าน คือ การสร้างตัวละครและปมปัญหาที่ลึกซึ้ง ภารกิจหรือเป้าหมายของตัวละครแม้จะดูยิ่งใหญ่ แต่เมื่อกลับมาพิจารณตัวละครดีแล้ว ๆ กลับพบว่านี่แหละ คือ มนุษย์ที่พยายามจะบรรลุเป้าหมายของตัวเอง แต่ในขณะเดียวกัน อดีต (หรืออาจเรียกมันว่า &ldquo;ตราบาป&rdquo;) มันก็ได้ทำงานอย่างเต็มกำลัง ที่จะมาเป็นอุปสรรคขัดขวางเป้าหมายของตัวละคร ทั้งความทรงจำเกี่ยวกับคนรัก ปัญหาภายในครอบครัว อุปสรรคเหล่านั้นได้ก่อตัวขึ้นมาเป็น &ldquo;ปม&rdquo; ของตัวละคร ทำให้เราในฐานะคนดู ได้เห็นการพยายามต่อสู้ไม่เพียงแต่ปัญหาภายนอกอย่างเรื่องหนี้สินเท่านั้น แต่ยังมีปัญหาภายในตัวละครที่เราต่างร่วมลุ้นและเอาใจช่วย
&nbsp;
&nbsp; &nbsp;เรื่องของบทประพันธ์ก็นับเป็นอีกหนึ่งประการที่น่าพูดถึง อย่างที่เกริ่นไปว่าซีรีส์นี้มีความป็นมนุษย์สูงมาก จึงไม่แปลกที่บางครั้งจะได้เห็นตัวละครทำอะไรลงไปแบบไม่ทันได้คิดหน้าคิดหลัง จนสุดท้ายการกระทำดังกล่าวได้ก่อให้เกิดเหตุบางอย่างต่อมาขึ้น &nbsp;ทั้งนี้สิ่งที่ตัวละครได้ทำลงไปนั้น ก็เพื่อตอบสนองความคิดที่จะชนะเรื่องราวบางอย่าง อย่างไรก็ดี สาธุ ได้นำเสนอกลวิธีดังกล่าวอย่างมีชั้นเชิง คือ เราไม่ได้เห็นตัวละครสิ้นหวังแต่เพียงอย่างเดียว ทุก ๆ ด่านที่วิน เกม และเดียร์เผชิญนั้นช่วงแรกมักเสนอให้เห็นความหวังที่จะสำเร็จ แต่ไม่นานก็ต้องหาทางออกเพื่อแก้ปัญหาดังกล่าว วิธีเช่นนี้นับเป็นวิธีที่ฉกาจพอสมควร เพราะเมื่อใดที่เกิดเหตุชะงักเช่นนี้ คนดูก็จะได้เห็นปัญหาใหม่ ๆ ที่ สาธุ จะนำมาเสนอ เช่น ฉากที่เกมเครียดและหงุดหงิดเกี่ยวกับการจ่ายหนี้ไม่ครบถ้วน เพราะเงินจากวัดนั้นไม่เพียงพออีกต่อไป ทำให้วินต้องคิดแผนใหม่ เป็นผลให้มีการผลิต &ldquo;พระ&rdquo; ออกมาเพื่อมีการค้าขาย การนำเสนอเรื่องการผลิตและขายพระเช่นนี้เองเป็นการเกริ่นของ สาธุ ที่จะนำไปสู่การวิพากษ์และเสียดสีประเด็นพุทธพาณิชย์ในประเทศไทย ดังนั้นทุกการกระทำของตัวละครล้วนมีเหตุผลและผลลัพธ์ที่ตามมาเสมอ
&nbsp;
&nbsp; &nbsp;ดังนั้นสำหรับเรื่อง สาธุ ประเด็นการวิพากษ์วิจารณ์เรื่องศาสนาอาจจะไม่ใช่ประเด็นสำคัญเพียงประเด็นเดียวของเรื่อง บทวิจารณ์นี้พยายามเสนอให้เห็นว่าแท้จริงแล้วนั้น ภายในเรื่องยังมีปัญหาเชิงสังคม ทั้งระดับมหัพภาคและจุลภาคอยู่ หรืออีกนัยหนึ่งคือ ปัญหาระดับชาติหรือแม้แต่ปัญหาในครอบครัวก็ถูกสอดแทรกอย่างมีนัยยะสำคัญ อันแสดงให้เห็นว่า การที่ตัวละครเผชิญกับการเป็นหนี้และมีจุดจบเช่นในเรื่องนั้นส่วนหนึ่งมาจากการเลือกชะตากรรมของตัวเอง แต่อีกส่วนหนึ่งคือการที่ตัวละครก็พยายามหลีกหนีและถูกประกอบสร้างขึ้นมาจากแวดล้อมต่าง ๆ ซึ่งเราทุกคนก็ (อาจ) มีส่วนเสียด้วยซ้ำ&hellip;

ชวน (ย้อน) ดู "คน ผี ปีศาจ" : หรือคนจะน่ากลัวกว่าผี

สาธุ (2567) : หรือศาสนาจะไม่ใช่ปัญหาเดียวในเรื่อง

ชั้น 2 อาคารจุลจักรพงษ์ 254 ถนนพญาไท แขวงวังใหม่ เขตปทุมวัน กรุงเทพมหานคร 10330

พัฒนาโดย ฝ่ายพัฒนาระบบสารสนเทศ องค์การบริหารสโมสรนิสิตจุฬาลงกรณ์มหาวิทยาลัย