หญิงสาวผู้ดิ้นรนในการใช้ชีวิตท่ามกลางโลกแห่งทุนนิยม

รำลึก 103 ปี “ขบวนการสี่พฤษภา” แด่การตื่นรู้ แด่การลุกขึ้นสู้ แด่การไม่ยอมพ่ายแพ้

สาวอักษรฯ ที่มีหน้าที่ตรวจสอบตัวอักษร บางทีก็ทำตัวน่าสั่งสอน

ไม่มีใครมาช่วงชิงความหวังของเราได้ เพราะ ‘ไม่มีใครเป็นเจ้าของความหวังเพียงผู้เดียว’

อาร์มี่และรันเนอร์ ผู้ชื่นชอบหนังสือและหนัง ดูคลิปหมาแมวเป็นชีวิตจิตใจ

“เรามีความหวังทุกวันอังคาร” แด่หยาดเหงื่อและหยดน้ำตาของชาวนาที่ต่อสู้เพื่อปากท้องมากว่า 20 ปี

ฉันอายุเพียงแค่ 14 ปี ตอนที่เกิดเหตุการณ์การรัฐประหารของ คสช.
เด็กน้อยผู้ไม่ประสีประสาในครานั้น อย่าว่าแต่จะให้รู้ความหมายของคำว่า &ldquo;รัฐประหาร&rdquo; เลย ฉันไม่รู้เสียด้วยซ้ำว่า &ldquo;เสื้อแดง&rdquo;&ldquo;เสื้อเหลือง&rdquo; มีนัยยะมากกว่าเรื่องสีสันของเสื้อผ้า ฉันไม่รู้ว่าประเทศไทยเกิดอะไรขึ้นในตอนนั้น รู้แค่ว่ามัน &ldquo;ไม่ปกติ&rdquo; แต่ก็ไม่รู้ว่าไม่ปกติเพราะอะไร ใครกำลังจะยึดอำนาจใคร ใครจะมาเป็นนายกคนต่อไป มวลมหาประชาชนซึ่งมีนกหวีดเป็นของประจำกายทั้งหลาย ที่ฉันเห็นเวลาคุณพ่อขับรถผ่านแยกราชประสงค์นั้น พวกเขามารวมตัวกันเพื่อเป้าประสงค์ใด แล้วทำไมต้องเป่านกหวีด --ไม่รู้ ฉันไม่รู้อะไรเลย
จนกระทั่งฉันเติบโตเป็นผู้ใหญ่ มีความคิดความอ่านเป็นของตัวเอง กล้าที่จะตั้งคำถามต่อสิ่งต่าง ๆ มากขึ้น เมื่อฉันตื่นขึ้นมาจากการหลับใหล ฉันจึงได้รู้ว่าภาพความวุ่นวายโกลาหลของผู้คนจำนวนมหาศาลเหล่านั้น และกลุ่มทหารในชุดเครื่องแบบเต็มยศที่ปรากฏตัวขึ้นมาบนหน้าจอวันนั้น วันที่ 22 พฤษภาคม 2557 ได้ทำอะไรกับประเทศไทยไว้บ้าง ฉันเริ่มเห็นสังคมรอบกายในมุมมองที่ต่างออกไป เห็นความเย็นชาบนใบหน้าของพ่อเวลารายการของรัฐบาล คสช. ฉายขึ้นมาบนจอทีวี เห็นความอ่อนล้าของผู้คนที่แออัดกันบนรถไฟฟ้า เห็นความเหน็ดเหนื่อยของพ่อค้าแม่ค้าตามท้องตลาด เห็นความสิ้นหวังของผู้คนฉายออกมาจากแววตา ฉันเห็นความเจ็บปวดที่เกิดขึ้นเสมอมา ตั้งแต่พวกเขาช่วงชิงประชาธิปไตยของพวกเราไป
เพื่อน ๆ ทุกคนรู้ดีว่าฉันชอบอ่านหนังสือ ทั้งยังมอบฉายาหนอนหนังสือให้กับฉัน ถ้าเป็นแต่ก่อน หมวดหมู่หนังสือที่ฉันจะเลือกอ่านอยู่เสมอก็คงเป็นนิยายแปลจากต่างประเทศที่บอกเล่าเรื่องราวรักโรแมนติกของชายหญิงสักคู่ ทว่าในตอนนี้ ทุกครั้งที่เลื่อนนิ้วปัดหาหนังสือสักเล่มใส่ตะกร้าจำลองบนเว็บไซต์ช็อปปิ้งออนไลน์ สายตาฉันจะสอดส่องมองหาหนังสือการเมืองเป็นอันดับแรก และเมื่อไม่นานมานี้ หนังสือเล่มหนึ่งที่ได้เข้ารอบมายังตะกร้าของฉันเป็นเล่มแรกก็คือ &ldquo;เสมอมา-ตลอดไป&rdquo; ด้วยชื่อหนังสือที่ไพเราะชวนฝันราวกับเป็นชื่อนิยายรัก แต่คำโปรยบนปกหลังกลับชวนให้สายตาฉันชะงัก
&ldquo;เมื่อการใช้ชีวิตเรียบง่ายกลับเต็มไปด้วยความจริงอันขมขื่น เมื่อความสัมพันธ์ระหว่างเกิดรัฐประหารมาพร้อมกับการสูญเสียความทรงจำ การยอมจำนนให้คนอีกฟาก การลุกขึ้นสู้ของคนอีกฝั่ง และอีกเรื่องราวแสนเจ็บปวดที่ยังคงเกิดขึ้นเสมอมา และยังคงขมขื่นตลอดไป&rdquo;
แล้วฉันจะเลื่อนผ่านหนังสือเล่มนี้ไปเฉย ๆ ได้อย่างไรกัน
&nbsp;
เสมอมา-ตลอดไป เป็นหนังสือรวม 10 เรื่องสั้นที่รวบเอาความรู้สึกร่วมของคนในสังคมในช่วงเวลาแห่งความขมขื่น ไม่ว่าจะเป็น ความรู้สึกเจ็บปวด ทรมานใจ โกรธแค้น สับสน สิ้นหวัง หรือแม้แต่ปลงตก ในเหตุการณ์ของผู้คนที่เกิดขึ้นแบบต่างกรรมต่างวาระ และดูไม่อาจจะมาบรรจบพบกันได้ แต่สิ่งหนึ่งที่นำพาเรื่องราวทั้ง 10 นี้มาอยู่รวมอยู่ในหนังสือเล่มเดียวกันได้นั้น ก็คือ &ldquo;การเมือง&rdquo; คำพูดที่ว่า &ldquo;ไม่มีเรื่องไหนไม่เกี่ยวข้องกับการเมือง&rdquo;&nbsp;นี่เป็นเรื่องจริงพอ ๆ กับที่พระอาทิตย์ต้องขึ้นทางทิศตะวันออก และตกทางทิศตะวันตกนั่นแหละ
ด้วยบริบททางการเมืองและสภาพสังคมที่ปรวนแปรไปตลอดเวลานับเป็นสายใยที่ยึดโยงนิสิตชั้นปีที่ 4 คณะอักษรศาสตร์&ndash;อดีตนักมวยดาวรุ่ง&ndash;เจ้าของร้านอาหารอีสานรสเลิศ&ndash;ทหารหนุ่มผู้กำลังจะเข้าประตูวิวาห์&ndash;คู่รักที่มีปัญหาเรื่องความจำ&ndash;นักสร้างเว็บไซต์&ndash;เด็กหนุ่มในโลกคู่ขนาน&ndash;ครอบครัวนักมายากล&ndash;คุณปู่ผู้มีอายุยืนยาวกว่า 109 ปี&ndash;ดีเจหนุ่มไฟแรง&ndash;และผู้อ่านคนหนึ่งที่เลือกหยิบหนังสือเล่มนี้ขึ้นอ่าน มาเชื่อมโยงเข้าหากันด้วยสื่อกลางคือหนังสือเพียงเล่มเดียว
ทุกหน้ากระดาษที่นิ้วมือของฉันพลิกไป ทุกตัวอักษรที่สายตาของฉันจ้องมอง ต่างกระตุ้นให้ฉันนึกย้อนไปตอนที่เกิดเหตุการณ์ม็อบนกหวีดเรียกกลุ่มทหารเข้ามาก่อรัฐประหาร ฉีกรัฐธรรมนูญ และบ่อนทำลายประชาธิปไตยในไทยเสียจนไม่เหลือชิ้นดี เสียงนกหวีดที่ดังกึกก้อง เสียงโห่ร้องขับไล่รัฐบาลที่มาจากการเลือกตั้ง บรรยากาศแห่งความหดหู่และสิ้นหวัง ถูกอัดบรรจุไว้ในหนังสือขนาดพอดีมือเล่มนี้ ราวกับเป็นเครื่องเตือนใจให้เราจดจำเรื่องราวเมื่อ 8 ปีก่อนได้อยู่เสมอ แม้มันจะเป็นเรื่องที่เราไม่อยากจะจดจำก็ตามที
สิ่งที่ตรึงใจของฉันให้ต้องเริ่มเขียนบทความชิ้นนี้ทันทีที่อ่านจบก็คือ เสมอมา-ตลอดไป ได้ถ่ายทอดเรื่องราวและความรู้สึกของผู้คนที่มีต่อเหตุการณ์รัฐประหารเมื่อปี 2557 ในมุมมองที่แตกต่างหลากหลาย ทั้งยังทำให้ฉันได้ขบคิดและใคร่ครวญถึงเรื่องราวต่าง ๆ ด้วยกรอบมโนทัศน์ที่สะท้อนความคิดคำนึงในใจของผู้คนแบบที่ฉันไม่เคยนึกถึงมาก่อน
&nbsp;
&ldquo;ออม ลูกหลานของเราคงจดจำผมในฐานะผู้มีส่วนร่วมกับการทำรัฐประหาร ผมเป็นส่วนหนึ่งของระบบชั่วร้าย ผมไม่อาจหลีกเลี่ยงชะตานี้พ้น &hellip; ผมเป็นทหาร ผมถูกฝึกมาให้เชื่อฟัง สงสัยแต่ไม่อาจขัดขืน ผมเป็นแบบนั้น&rdquo;--หรือทหารและตำรวจหลาย ๆ คนจะมีความคิดทำนองนี้ ฉันคิด และแปะโพสต์อิทไว้ที่หน้านี้ทันทีที่อ่านจบ
&nbsp;
 &ldquo;สิ่งที่ครั้งหนึ่งมันเคยมีความหมายและหลอมรวมพวกเขาไว้ด้วยกัน แต่กาลเวลาได้บอกพวกเขาแล้วว่า แท้จริง สิ่งนั้นมันว่างเปล่า ว่างเปล่าเหมือนตอนที่พวกเขาลบรูปกิจกรรมทางการเมืองทั้งหลายในม็อบนกหวีดออกไปจากโซเชียลมีเดียของตัวเอง&rdquo;--นึกแล้วก็น่าขัน ตลกดีนะ เหล่าดาราที่ยืดอกถ่ายรูปพร้อมโชว์นกหวีดในมือตอนนั้น มาวันนี้กลับอ้างว่าทำไปเพราะรู้เท่าไม่ถึงการณ์ได้หน้าตาเฉยเสียอย่างนั้นน่ะ
 
&nbsp;
แม้ทั้ง 10 เรื่องสั้นในหนังสือเล่มนี้จะเป็นเพียงเรื่องที่แต่งขึ้นจากจินตนาการของผู้เขียน และแม้ผู้คนที่ถูกกล่าวถึงในแต่ละเรื่องราวจะไม่เคยมีตัวตนอยู่จริงเลยแม้แต่คนเดียว แต่เพราะทุกอย่างต่างสร้างขึ้นมาด้วยบริบทที่เคยเกิดขึ้นจริง และยังคงเป็นอยู่จวบจนทุกวันนี้ กลิ่นอายแห่งความเจ็บปวดและสภาวะอันอัดอั้นตันใจจึงลอยมาเคียงขนานราวกับเป็นของแถมจากหนังสือเล่มนี้ ทั้งยังทำให้รู้สึกเหมือนมีตะกอนความรู้สึกบางอย่างค้างเติ่งอยู่ในจิตใจเมื่ออ่านจบ แต่ถึงกระนั้นก็ไม่ได้ทำให้ผู้อ่านรู้สึกหดหู่จนสิ้นหวังกับชีวิต กลับกัน ฉันรู้สึกว่าประชาธิปไตยที่เรามักถูกช่วงชิงไปตลอดมา จะกลับมาสู่ที่เดิมของมันในที่สุด เพราะถ้าคนในสังคมรู้สึกอยากยอมแพ้กับการต่อสู้ครั้งนี้จริง ๆ คงไม่มีหนังสือเล่มนี้ตีพิมพ์ออกมาให้เราอ่านหรอก จริงไหม
สำหรับฉัน หนังสือเล่มนี้อาจไม่ได้ช่วยชุบชูจิตใจของผู้อ่าน หรือมาเติมเชื้อเพลิงให้นักสู้ทางการเมืองทั้งหลาย หากแต่เสมอมา-ตลอดไป คือสมุดบันทึกเรื่องราวของผู้คนที่เจ็บปวดทรมานกับการรัฐประหารเสมอมา ทว่าจะยังคงไม่ลืมเลือนความขมขื่นนั้นตลอดไป
ไม่ลืม ว่าใครทำให้ประเทศไทยมาอยู่จุดต่ำสุดอย่างทุกวันนี้
ไม่ลืม ว่าใครทำร้ายเพื่อนร่วมอุดมการณ์ของพวกเรา
ไม่ลืม ว่าใครมีส่วนช่วยให้เกิดการรัฐประหารเมื่อครานั้น
ไม่ลืม ว่าประชาธิปไตยนั้นเป็นของประชาชนคนไทยเสมอมา
และจะยังคงเป็นเช่นนั้นตลอดไป
&nbsp;
&nbsp;
แหล่งอ้างอิง
จักรพันธุ์ ขวัญมงคล. (2563). เสมอมา-ตลอดไป. กรุงเทพมหานคร: สแซลมอน.

บันทึกหลังอ่าน ‘เสมอมา-ตลอดไป’: แด่การรัฐประหารที่เกิดขึ้นเสมอมา และประชาธิปไตยที่จะผลิบานตลอดไป

ตั้งแต่จำความได้ ครูบาอาจารย์ที่โรงเรียนทุกท่านต่างก็สอนเรามาว่า บ้านเมืองที่เราเกิดและเติบโตมานี้ปกครองด้วยระบอบประชาธิปไตย ซึ่งเป็นคำนิยามของดินแดนแห่งเสรีภาพทางความคิดที่อำนาจอธิปไตยสูงสุดแห่งแผ่นดินเป็นของประชาชน แต่หลายครั้งหลายคราที่เราเห็นได้ชัดเจนว่าบริบททางการเมืองการปกครองของไทยตั้งแต่อดีตจวบจนปัจจุบัน การเปลี่ยนแปลงต่าง ๆ ที่เกิดขึ้นนั้นมักจะผูกขาดอยู่กับอำนาจรัฐ รวมถึงความคิด ความเชื่อ และความศรัทธา ที่เราถูกปลูกฝังเสมอมาว่าสิ่งใดควรค่าแต่เคารพเชิดชู และสิ่งใดที่เราต้องยกยอไว้เหนือหัว โดยที่เราแทบไม่มีโอกาสได้ตั้งคำถามต่อสิ่งเหล่านั้นเลย เพราะเมื่อใดก็ตามที่เราอาจหาญที่จะเห็นต่าง เราก็จะถูกสังคมประณามว่าเป็นพวกแปลกแยกและขวางโลก จึงทำให้เกิดคำถามในใจของใครหลายคนว่า ที่แห่งนี้หรือคือดินแดนแห่งประชาธิปไตย ที่ใครต่อใครพร่ำสอนเรามา
ในดินแดนแห่งเสรีภาพทางความคิด ในสถานที่ซึ่งผู้คนเคารพความเห็นต่างของกันและกัน ในสังคมที่ดอกผลแห่งประชาธิปไตยผลิบาน ไม่ว่าจะเป็นคนที่เกิดมามีนัยน์ตามองเห็นได้หรือมีดวงตาบอดสนิท พวกเขาล้วนอยู่ด้วยกันได้อย่างสันติ หากแต่มีสถานที่แห่งหนึ่งซึ่งแตกต่างออกไปโดยสิ้นเชิง ที่แห่งนั้นมีเพียงผู้มีดวงตา &ldquo;มืดบอด&rdquo; เท่านั้นที่จะดำรงอยู่ได้ ดินแดนที่การตั้งคำถามถือเป็นอาชญากรรม การเห็นต่างถือเป็นความผิดบาป และการมี &ldquo;ตาสว่าง&rdquo; ถือเป็นการท้าทายอำนาจสูงสุด ที่แห่งนี้ถูกขนานนามว่า &ldquo;ดินแดนคนตาบอด&rdquo;
 
<h3>ชะตากรรมของคน &ldquo;ตาสว่าง&rdquo; ในดินแดนแห่งความมืดบอด</h3>
 วรรณกรรมแนวดิสโทเปียเรื่อง ดินแดนคนตาบอด (The Country Of the Blind) แต่งโดยนักเขียนชาวอังกฤษ เฮอร์เบิร์ต จอร์จ หรือที่รู้จักในนามเอช.จี.เวลส์ นวนิยายขนาดสั้นที่บอกเล่าเรื่องราวของ &lsquo;นูเนซ&rsquo; คนธรรมดาคนหนึ่งซึ่งเกิดพลัดหลงเข้าไปใน &ldquo;ดินแดนคนตาบอด&rdquo; ที่ซ่อนตัวอยู่ในหุบเขาซึ่งตัดขาดจากโลกภายนอกโดยสิ้นเชิง ณ ที่แห่งนี้ ประชาชนทุกคนล้วนตาบอดแต่กำเนิด พวกเขาจึงดำเนินชีวิตด้วยบรรทัดฐานอันเก่าแก่ที่บรรพบุรุษสร้างมาตั้งแต่อดีตกาล อันเป็นบรรทัดฐานที่ทำให้การมีตาดีที่มองเห็นสิ่งต่าง ๆ ได้กระจ่างชัดแบบนูเนซกลายเป็นเรื่องแปลกประหลาดและไม่อาจยอมรับได้
ไม่ว่านูเนซผู้ซึ่งเป็นเพียงคนเดียวที่มองเห็นสิ่งต่าง ๆ ในดินแดนนี้ได้จะพบเห็นสิ่งใดที่ผิดแปลกไปจากความเชื่อของชาวเมือง เขาก็จำต้องหลับหูหลับตาทำเป็นมองไม่เห็น เพราะหากเขาเลือกที่จะทลายกรอบแห่งความศรัทธาที่ชาวเมืองยึดถือมาเนิ่นนาน เขาก็จะโดนพลเมืองดีชาวตาบอดกล่าวหาว่าเป็นพวกนอกคอก ทั้งยังอาจถูกรุมประชาทัณฑ์โดยคนตาบอดทั้งหลายได้ และข้อบังคับสำคัญที่สุดที่นูเนซได้พบเจอที่ดินแดนคนตาบอดแห่งนี้ก็คือ ไม่ว่าใครก็ห้ามตั้งคำถามต่อ &ldquo;ปัญญาเบื้องบน&rdquo; อันเป็นศูนย์รวมจิตใจสูงสุดของประชากรชาวตาบอดทั้งมวล
ความน่าสนใจของวรรณกรรมเรื่องนี้คือ การที่นูเนซผู้ซึ่งเป็นคนตาดีหนึ่งเดียวในดินแดนคนตาบอดเชื่อเสมอมาว่า &ldquo;ในดินแดนคนตาบอด คนตาเดียวคือพระราชา&rdquo; ซึ่งประโยคดังกล่าวมีที่มาจากภาษาละติน &ldquo;in regione caecorum rex est luscus&rdquo; ที่แปลว่า ในดินแดนที่มีแต่คนตาบอด คนมีตาดีเพียงข้างเดียวก็สามารถเป็นพระราชาได้ อันเป็นสำนวนอันมีนัยยะแฝงว่า ในดินแดนที่ผู้คนล้วนไร้ซึ่งความสามารถนั้น แม้แต่คนที่มีความบกพร่องไม่เพียบพร้อมสมบูรณ์แบบก็ขึ้นมาเป็นผู้นำมีอำนาจเหนือคนอื่นได้
<img src="https://admin.chu.in.th/assets/0a8858e9-c393-4274-a4f1-7fabebfe3f36" alt="Copy of ประกอบบทความ" width="960" height="600" />
แต่เรื่องราวที่เกิดขึ้นกลับแตกต่างออกไปจากที่นูเนซคาดไว้โดยสิ้นเชิง เพราะพลเมืองในดินแดนคนตาบอดแห่งนี้ ไม่ได้มีเพียงนัยน์ตาที่บอดสนิทเท่านั้น แต่ความคิดและทัศนคติของพวกเขาก็มืดสนิทไม่แพ้กัน ยิ่งนูเนซพยายามบอกชาวเมืองว่าโลกภายนอกนั้นมีความงดงามเช่นใด หรือพยายามอธิบายว่า ปัญญาเบื้องบนที่คนตาบอดเทิดทูนไว้เหนือหัวนั้น ความจริงแล้วเป็นเช่นไร เขาก็ยิ่งโดนชาวเมืองประณามว่ามีสติฟั่นเฟือน สาดใส่ความเกลียดชังให้ ทั้งยังมองว่าเขามีความคิดที่แสนชั่วร้าย ต่ำช้า และโง่เขลา เพราะสำหรับคนตาบอดในดินแดนแห่งนี้แล้ว ไม่มีใครจะยิ่งใหญ่และมีอำนาจไปได้มากกว่าปัญญาเบื้องบน
 &ldquo;แน่นอนว่าเขาคงจะทำให้พวกคนตาบอดโกรธเคือง เขาจะเล่าเรื่องของเขา และไม่ตั้งคำถามกับปัญญาเบื้องบนได้อย่างไร พวกคนตาบอดอาจจับตัวเขา และยุติการก่อกวนครั้งใหม่นี้ด้วยการควักเอาดวงตาของเขาออกโดยไม่ลังเล&rdquo;
สำหรับพลเมืองที่มีนัยน์ตามืดบอดทั้งหลายแล้ว พวกเขาดำรงชีวิตอยู่ได้ด้วยความเชื่อมั่นและศรัทธาในปัญญาเบื้องบน เมื่อมีคนตาดีคนหนึ่งก้าวเข้ามา และป่าวประกาศว่าสิ่งที่ยึดเหนี่ยวจิตใจพวกเขาไว้หลายชั่วอายุคนนั้น แท้จริงแล้วช่างแตกต่างจากภาพจำที่ฝังหัวพวกเขาอยู่โดยสิ้นเชิง เมื่อศรัทธาที่มีและอำนาจที่กอบกุมไว้มาเนิ่นนานเกิดสั่นคลอน การประทุษร้ายคนตาดีหรือแม้แต่พยายามเปลี่ยนความคิดของคนคนนั้นให้เป็นดั่งคนที่มีดวงตาบอดสนิทเหมือนกันจึงเกิดขึ้น เพราะดินแดนคนตาบอดแห่งนี้ดำรงอยู่ได้อย่างสงบสุขมาช้านาน จนกระทั่งมีคนตาสว่างก้าวเข้ามา
&ldquo;หากอยากอยู่รอดปลอดภัย จงทำตาให้บอด เฉกเช่นผู้ที่ปราศจากความสามารถในการมองเห็นของประเทศนั้น &hellip; จาก &lsquo;มองเห็นอะไรไม่เหมือนคนอื่นๆ&rsquo; เป็น &lsquo;มองอะไรไม่เห็นเหมือนคนอื่นๆ&rsquo; อัดอั้นตันใจเพียงใดถึงอย่างไรก็ยังดีกว่าถูกฝูงพลเมืองดีตาบอดรุมทำร้าย หรือถูกผู้ทรงอำนาจของเผ่าเรียกเข้าถ้ำไปปรับทัศนคติ&rdquo;
<h3>ดินแดนที่ผู้คนตาดี แต่มืดบอดทางจิตใจ (blind faith)</h3>
คงไม่เกินจริงนักหากเราจะกล่าวว่า นวนิยายแนวดิสโทเปียเล่มนี้ได้สะท้อนให้เห็นถึงบริบททางการเมืองของประเทศไทย ในยุคสมัยแห่งการ &ldquo;ตื่นรู้&rdquo; ที่ผู้คนกล้าที่จะลุกขึ้นมาตั้งคำถามกับความลับที่ถูกซุกซ่อนไว้ใต้พรมมาเนิ่นนาน ออกมาจากกรอบอันคร่ำครึของสังคม และเมื่อคนในสังคมเริ่ม &ldquo;ตาสว่าง&rdquo; กันมากขึ้น
จากสถานการณ์ที่ความคิดเห็นทางการเมืองแบ่งแยกผู้คนออกเป็นสองฝ่ายอย่างเห็นได้ชัด เมื่อกลุ่มคนผู้มีตาสว่างมองเห็นอะไรในมุมมองที่แตกต่างจากความเชื่อกระแสหลักที่หยั่งรากลึกในสังคมต้องมาพบเจอกับกลุ่มคนผู้หลงเชื่อบางสิ่งอย่างไม่ลืมหูลืมตา (blind faith) ในกรณีดังกล่าว แม้ว่าจะพยายามโต้แย้งหรือยกเหตุผลร้อยแปดประการมาถกเถียงด้วย บางครั้งผลลัพธ์ก็อาจจะไม่ต่างอะไรกับการที่นูเนซพยายามจะตั้งคำถามต่อปัญญาเบื้องบน ที่คนตาบอดเชื่อสุดหัวใจว่าสามารถชี้เป็นชี้ตายชีวิตของพวกเขาได้
ไม่ว่าประเทศไทยที่เราเกิดและเติบโตมานี้จะมีคนแบบนูเนซมากน้อยแค่ไหน แต่หากที่นี่เป็นดินแดนที่ประชาธิปไตยเรืองรองอย่างแท้จริงแบบที่การศึกษากระแสหลักพร่ำสอนเรามา การเรียกร้องสิทธิเสรีภาพต่าง ๆ ของประชาชนจะไม่มีวันเป็นอาชญากรรม การผลักดันให้เกิดความก้าวหน้าและเท่าเทียมจะไม่มีวันเป็นการกระทำที่ขัดต่อหลักกฎหมาย และข้อที่สำคัญที่สุด การตั้งคำถามและความเห็นต่างของประชาชนผู้ตาสว่างจะไม่มีวันทำให้เกิดการนองเลือด
&nbsp;
 เว้นเสียแต่ว่า
 ที่แห่งนี้คือ&nbsp;
 ดินแดนคนตาบอด
&nbsp;
&nbsp;
แหล่งอ้างอิง
เอช. จี. เวลส์. (2561). ดินแดนคนตาบอด [The Country of the Blind] (มโนราห์, แปล). กรุงเทพฯ:&nbsp;สํานักพิมพ์สมมติ. (ต้นฉบับพิมพ์ปี ค.ศ.1904)
BooksBrowse. Why do we say &ldquo;In the country of the blind, the one-eyed man is king&rdquo;?. สืบค้นจาก https://www.bookbrowse.com/expressions/detail/index.cfm/expression_number/430/in-the-country-of-the-blind-the-oneeyed-man-is-king

ลม อากาศ ธรรมชาติ และหมา

หรือที่แห่งนี้คือ “ดินแดนคนตาบอด” สถานที่ต้องห้ามสำหรับคนตาสว่าง

with freedom, books, flowers, and the moon, who could not be happy?  -Oscar Wilde-

หนังสือแพงเกิน หรือค่าแรงน้อยไป ?

เพลง การ์ตูน มังงะ หนัง เกม ขนม แมว

บทความนี้อาจเปิดเผยเนื้อหาบางส่วนในภาพยนตร์
ครองโรงมากว่าเดือนหนึ่งแล้ว สำหรับภาพยนตร์ สไปเดอร์แมน โน เวย์ โฮม (Spider-Man: No Way Home) ภาพยนตร์ซูเปอร์ฮีโร่จากฝั่งฮอลลีวูดที่ได้รับการต้อนรับอย่างอบอุ่นจากบรรดาแฟน ๆ นักวิจารณ์ ตลอดจนผู้ชมอย่างล้นหลาม เสียงตอบรับหลากรสหลากอารมณ์ทั้งความประทับใจ และการติชมบ้างปะปนกันไป ในตัวเนื้อเรื่องเอง นอกจากจะมีแฟนเซอร์วิสเล็กน้อยให้บรรดาแฟนคลับสไปดี้ได้ตื่นเต้นดีใจกันไปแล้ว ตัวเนื้อเรื่องเองนั้น ผู้จัดทำก็ได้นำเสนอประเด็นที่น่าสนใจอย่างยิ่งในภาพยนตร์เรื่อง สไปเดอร์แมน โน เวย์ โฮม (Spider-Man: No Way Home) อย่างเรื่องของคนดี-คนชั่ว และการกลับตัว ซึ่งได้สะท้อนให้เห็นวัฒนธรรมการเมืองของโลกประชาธิปไตยอย่างอเมริกาได้อย่างชัดเจน
สไปเดอร์แมน โน เวย์ โฮม (Spider-man: No Way Home) เป็นเรื่องราวภาคต่อของฮีโร่อย่างสไปเดอร์แมน หรือปีเตอร์ พาร์คเกอร์ ผู้มีความสามารถพิเศษคือ ปีนป่ายและมีใยเคลื่อนไหวได้ราวกับเป็นแมงมุม ปีเตอร์ได้ใช้พลังวิเศษและความสามารถด้านวิทยาศาสตร์ของเขาพัฒนาอุปกรณ์ต่าง ๆ เพื่อปกป้องเมืองของเขาจากโจรผู้ร้ายโดยไม่เปิดเผยตัวตนที่แท้จริง และเขาก็ได้กลายมาเป็นหนึ่งในทีมอเวนเจอร์สที่คอยปกป้องโลกจากภัยคุกคามทั้งในและนอกโลก โดยในภาพยนตร์ตอนนี้เป็นเรื่องราวขณะที่ปีเตอร์กำลังเข้ามหาวิทยาลัยกับเพื่อน ๆ ชีวิตส่วนตัวและหน้าที่การปกป้องโลกของเขากำลังถูกเปิดเผย จนทำให้เขาต้องไปขอร้องเพื่อนร่วมทีมอเวนเจอร์สอย่าง ดอกเตอร์สตีเฟ่น สเตรนจ์ ช่วยเหลือด้วยมนตร์วิเศษ แต่แล้วก็เกิดข้อผิดพลาดทำให้มิติเวลาสับสนจนนำพาคนร้ายจากดาวและมิติอื่นเข้ามายังโลกแทน เขาจึงต้องรับผิดชอบกับปัญหาที่เขาก่อขึ้นมา
ในส่วนของภาพยนตร์จะเห็นได้ว่าไคลแมกซ์สำคัญของเรื่องอยู่ตรงที่ว่าตัวปีเตอร์ พาร์คเกอร์ นั้นมีความเชื่อมั่นว่า ตัวละครร้าย ๆ จากช่วงเวลาต่างมิตินั้นจะสามารถ &ldquo;เลือก&rdquo; ที่จะกลับตัวกลับใจเป็นคนดีขึ้นมาได้ และไม่ต้องพบกับจุดจบอย่างความตายเหมือนที่เคยเป็นมาในโลกเก่าของแต่ละคน ความเชื่อมั่นของปีเตอร์ที่อยากจะช่วยเหลือทุกคนนี่เองดันขัดแย้งกับความคิดของหมอแปลก หรือ ดอกเตอร์สตีเฟ่น สเตรนจ์ ผู้ที่มีอัญมณีวิเศษ หนึ่งในนั้นคือ Time stone ที่สามารถเห็นอนาคตล่วงหน้าได้ และยังสามารถร่ายอาคมคอยปกป้องโลกจากภัยคุกคามต่าง ๆ จากนอกโลกและมิติอื่น ดอกเตอร์สเตรนจ์เชื่อว่าทุกอย่างเป็นลิขิตและเป็นชะตากรรมของเหล่าตัวร้ายไว้แล้วว่า พวกเขาเกิดมาเป็นเช่นนี้ และจะต้องพบกับจุดจบอย่างความตาย เพราะถือว่า ยุติธรรมและสมควร รับผิดกับสิ่งที่พวกเขาก่อเอาไว้
<img src="https://admin.chu.in.th/assets/498b62d6-59f9-4a52-b6dd-09ecdc50ead3" alt="ประกอบ 1 การเมืองวัฒนธรรมผ่านมุมมอง Spider Man No Way Home" width="960" height="600" />
จากตรงนี้ย่อมทำให้ผู้ชมหรือผู้อ่านเองก็อาจจะเห็นคล้อยไปกับทัศนะของดอกเตอร์สเตรนจ์เช่นกัน เพราะเขาถือเป็นตัวแทนของแนวคิดที่พบได้มากในสังคม อย่างในอดีตก็เช่นประวัติศาสตร์กฎหมายฮัมมูราบีเรื่องการเอาผิดอย่าง ตาต่อตา ฟันต่อฟัน หรืออย่างในสังคมไทยบ้านเรา ก็คงจะคุ้นเคยกันดีกับวลีคุ้นหูเวลาได้ยินข่าวเรื่องการข่มขืนว่า #ข่มขืนเท่ากับประหาร การยกตัวอย่างเหล่านี้ขึ้นมา ประเด็นไม่ใช่เรื่องของความผิดถูก แต่เป็นนัยยะที่สะท้อนเบื้องหลังที่มาของชุดความคิดที่ว่า คนที่เป็นคนชั่วนั้น ยังไงก็ชั่วอยู่วันยังค่ำ และไม่มีทางเปลี่ยนแปลงหรือพัฒนาตัวเองได้&nbsp; ความยุติธรรมที่เหมาะสมที่สุดคือ การกำจัดหรือทำลายสิ่งชั่วร้ายออกไปจากสังคมเพราะเหมาะแก่สิ่งที่พวกคนชั่วสมควรได้รับ พวกเขาจึงเลือกวิธีปฏิบัติต่อกลุ่มคนเหล่านี้ในสังคม โดยการกำจัดทิ้งออกไป ประหารชีวิต พิพากษาชีวิตของผู้อื่นได้ และเป็นวิธีการที่รุนแรง
ใช่ สิ่งที่คนทำผิดควรได้รับคือการรับผิดชอบกับความผิดที่ตนกระทำขึ้น แต่จากมุมมองของปีเตอร์ ก็เป็นตัวแทนแนวคิดที่แสดงให้เห็นวัฒนธรรมการเมืองสมัยใหม่ของอเมริกา ที่มีรากฐานจากความคิดเรื่องความเสมอภาค (Egalitarianism) และปัจเจกชน (Individualism) พวกเขาเชื่อว่าสังคมย่อมต้องทำให้ทุกคนได้รับและเข้าถึงโอกาสได้อย่างเสมอภาคกัน ความคิดเหล่านี้แสดงให้เห็นว่าเขาเชื่อมั่นในศักยภาพการพัฒนาตนเองได้และศักดิ์ศรีของความเป็นมนุษย์ และเลือกที่จะให้โอกาสกับทุกคนเสมอ ซึ่งถือว่าเป็นหัวใจสำคัญของชุดความคิดในโลกประชาธิปไตย ยิ่งไปกว่านั้นการกระทำของปีเตอร์ยังทำให้เราเห็นได้อีกว่า มนุษย์ที่เป็นเสรีชนนั้นย่อมมีเสรีภาพในการเลือกและลิขิตชีวิตของตนเองได้ แม้ว่าตัวละครร้ายเหล่านั้นจะมีอนาคตที่ถูกกำหนดเอาไว้ในช่วงเวลามิติอื่นแล้ว แต่เขาก็ยังเชื่อว่าเหล่าตัวร้ายเลือกทำตัวเองใหม่ เปลี่ยนตัวเองให้ดีขึ้นกว่าเดิมได้ และไม่จำเป็นต้องเป็นไปตามที่ใครกำหนดเอาไว้ว่าเราเป็นอย่างไร เพราะความเป็นตัวเราอยู่ที่เรากำหนดและสร้างมันขึ้นมาเองได้ ฐานความเชื่อนี้จึงเชื่อว่าทุกคนมีอำนาจและสิทธิชอบธรรมในชีวิตของตนเอง
ขณะที่ความคิดดอกเตอร์สเตรนจ์ แสดงให้เห็นวัฒนธรรมการเมืองแบบเก่าของกลุ่มคนที่มีความเชื่อว่า ทุกอย่างมีสิ่งที่เรียกว่าชะตากำหนดไว้แล้ว ความเชื่อเช่นนี้เป็นฐานความคิดที่ว่า เราไม่มีสิทธิใดในชีวิตตนเองเลย และสิ่งอื่น คนอื่น หรืออำนาจอื่นมีสิทธิเหนือชีวิตและตัวของเรา มันเป็นการโอนถ่ายอำนาจที่มีในตัวของเราให้กับคนอื่นตัดสินใจแทน ซึ่งขัดแย้งกันกับความคิดความเชื่อในโลกของเสรีชนที่เชื่อว่ามนุษย์มีอำนาจในการตัดสินด้วยตัวเอง และยังเปิดโอกาสให้มีกลุ่มคนถือยึดอำนาจคอยพิพากษาตัดสินชีวิตของผู้อื่นได้ แน่นอนว่าหากผู้ตัดสินเป็นคนคงไว้ซึ่งความยุติธรรมจริง ๆ ก็คงไม่มีปัญหา แต่ในความเป็นจริงแล้ว เราจะหาคนเช่นนั้นได้เสมอหรือไม่ หรือทางที่ยั่งยืนกว่าแก่สังคมควรจะเป็นการสร้างระบบที่ดี ไม่ใช่การสร้างคนดี
<img src="https://admin.chu.in.th/assets/f15fd3a7-96b0-41e3-94dd-c987129096ba" alt="ประกอบ 2 การเมืองวัฒนธรรมผ่านมุมมอง Spider Man No Way Home" width="960" height="600" />
ปีเตอร์ พาร์คเกอร์แสดงให้เห็นว่าเขาได้พยายามที่จะสร้างระบบเพื่อเปลี่ยนแปลงคนร้ายเหล่านี้ได้ และเชื่อมั่นว่า พวกเขาจะกลับตัวเป็นคนดีได้ในที่สุด นี่แสดงให้เห็นวัฒนธรรมการเมืองสมัยใหม่ของอเมริกาอย่างการเพิ่มแนวทางการลงโทษใหม่มาเป็นระบบการฟื้นฟู บำบัดนักโทษ (Rehabilitation) นอกจากนี้ตั้งแต่ปี ค.ศ. 1977 รัฐโอคลาโฮมาเป็นที่แรกที่เปลี่ยนให้โทษการประหารชีวิตอย่างมีมนุษยธรรมมากขึ้นโดยใช้วิธีฉีดยาแทน และในปัจจุบัน ตั้งแต่ปี ค.ศ. 2021 รัฐเวอร์จิเนียก็เป็นที่แรกที่ยุติโทษประหารชีวิต เนื่องจากเหตุผลด้านสิทธิมนุษยชน ซึ่งวัฒนธรรมการเมืองดังกล่าวก็ยังได้แพร่หลายไปยังประเทศต่าง ๆ ที่เป็นระบอบการปกครองประชาธิปไตยด้วยเช่นกัน หนึ่งในวิธีการแพร่หลายทางวัฒนธรรมนี้ก็คือผ่านพลังละมุน (Soft power) เป็นการเผยแพร่วัฒนธรรมการเมืองทางอ้อมอย่างเช่น ผ่านทางภาพยนตร์นั่นเอง
อย่างไรก็ตามเราต้องไม่ลืมว่าการกระทำของปีเตอร์นั้น ก็ยังอาจทำให้เกิดปัญหาตามมาได้อย่างการผูกขาดอำนาจการตัดสินความดี-ความชั่วทั้งหมดไว้ที่เขาคนเดียว ในแง่หนึ่งปีเตอร์เองก็ประพฤติราวกับเป็นพระเจ้าผู้บริสุทธิ์ไปหมด มีสิทธิตัดสินชี้เป็นชี้ตายชีวิตคนอื่นได้ราวกับแนวคิดเรื่อง Philosopher King ของเพลโตในหนังสือ The Republic ที่เชื่อว่าสังคมจะสงบสุขได้ก็ต้องมีผู้ปกครองที่เก่งและเป็นคนดี อย่างไรก็ตาม แม้ว่าปีเตอร์จะเป็นคนดีได้ตามแบบที่สังคมต้องการจริง ๆ แต่ก็เป็นไปได้ว่าอาจจะมีใครคนอื่นอยากขึ้นมามีอำนาจชี้ขาดความถูกผิดดีชั่วของคนอื่นได้เหมือนอย่างปีเตอร์เช่นกัน และนี่เองก็อาจเป็นปัญหาตามมาอีกต่อไปได้
สุดท้ายแล้วไม่มีความคิดไหนถูกหรือผิดเสมอไป แต่ทุกการตัดสินใจเลือกก็จะแสดงออกถึงความคิด ความเชื่อ และอุดมการณ์ของเราได้เสมอ
แล้วคุณล่ะ เชื่อมั่นในสังคมแบบไหนกัน ?
&nbsp;
&nbsp;
แหล่งอ้างอิง
ดวงดาว กีรติกานนท์. (2552). โทษประหารชีวิต (Capital Punishment). สืบค้นจาก https://www.bu.ac.th/knowledgecenter/epaper/jan_june2009/pdf/Duangdaew.pdf
Denno, D. W. (2013). lethal injection. Retrieved from&nbsp;https://www.britannica.com/topic/lethal-injection
O&rsquo;Connell, S. (2021). Virginia Becomes First Southern State To Abolish the Death Penalty. Retrieved from https://www.americanbar.org/groups/committees/death_penalty_representation/publications/project_blog/virginia-death-penalty-repeal/#:~:text=On%20March%2024th%20at%20around,to%20eliminate%20capital%20punishment%20entirely
Wilson, R. W. (1977). American Political Culture in Comparative Perspective. Political Psychology, 18(2). Retrieved from https://www.jstor.org/stable/3791777

คนธรรมดาที่กำลังค้นหาความพิเศษในตัวเอง

การเมืองวัฒนธรรมผ่านมุมมอง สไปเดอร์แมน โน เวย์ โฮม (Spider-Man: No Way Home)

สาวหวานจ้วยแห่งลำน้ำเหือง รักเพลงโค้ก และการเต้ยโศกหน้าฮ้าน กรู๊ววว~

เด็กหญิงธรรมดาที่มีชีวิตเพื่อไอศกรีมช็อกโกแลตมินต์ ผัดกะเพรา และศิลปินที่รัก

จนกว่า “ปีศาจ” จะพบกันอีก—#ให้คนเท่ากัน ผ่านวรรณกรรมไทยยุคเปลี่ยนแปลงการปกครอง

Keep fighting and following the (NCT) dream!

&ldquo;หนูยังไม่มีความฝันอะไรเลยค่ะ&hellip;&rdquo;
&ldquo;การไปจากที่นี่นับว่าเป็นความฝันได้ไหมคะ&rdquo;
นี่คือบทพูดอันแสนโด่งดังจากภาพยนตร์เรื่อง Where We Belong (ที่ตรงนั้น มีฉันหรือเปล่า) ภาพยนตร์ไทยที่สร้างขึ้นเพื่อตีแผ่ชีวิตของวัยรุ่นไทยในยุคปัจจุบัน โดยคำพูดที่ยกมานี้กล่าวโดย &ldquo;ซู&rdquo; ตัวละครสำคัญของเรื่อง ซึ่งในฉากที่ซูไปสอบสัมภาษณ์เพื่อชิงทุนการศึกษาเรียนต่อต่างประเทศ ผู้สัมภาษณ์ได้ถามซูว่า เธอมีเป้าหมายหรือมีความฝันอะไรในการไปเรียนต่อครั้งนี้ และคำตอบของซูนั้นก็ได้รับความสนใจจากผู้ชมเป็นอย่างมาก เพราะเป็นเหมือนการพูดความใจในของวัยรุ่นไทยหลายคนที่กำลังเติบโตเป็นผู้ใหญ่ แต่กลับยังไม่มีเป้าหมายในชีวิตของตัวเอง เพียงแต่พวกเขานั้นมีความใฝ่ฝันอันยิ่งใหญ่ที่ว่า สักวันหนึ่งพวกเขาจะได้ออกไปจากที่นี่ ออกไปจาก &ldquo;ประเทศไทย&rdquo; และได้เริ่มต้นชีวิตใหม่ในต่างประเทศ
เมื่อช่วงเดือนพฤษภาคมที่ผ่านมา ได้เกิดกระแสอันร้อนแรงบนโลกโซเชียล คือปรากฏการณ์ #ย้ายประเทศกันเถอะ ที่คนรุ่นใหม่ต่างพากันสนใจการย้ายไปใช้ชีวิตอยู่ที่ต่างประเทศ โดยเหตุผลที่คนรุ่นใหม่ต่างพากันศึกษาหาลู่ทางในการย้ายไปใช้ชีวิตที่ต่างแดนอย่างถาวรนั้น เกิดจากการบริหารจัดการประเทศที่ล้มเหลวของรัฐบาล ทำให้เกิดสถานการณ์ความวุ่นวายต่าง ๆ มากมาย นอกจากประชาชนจะไม่พอใจการแก้ปัญหาการแพร่ระบาดของโรคโควิดที่ไร้ประสิทธิภาพของรัฐบาลแล้ว คุณภาพชีวิตของคนไทยยังตกต่ำลงเรื่อย ๆ ทั้งปัญหาความยากจน ความเหลื่อมล้ำในสังคมที่นับวันยิ่งเพิ่มสูงขึ้น พิษเศรษฐกิจที่เลวร้ายลงอย่างต่อเนื่อง อีกทั้งคนไทยยังถูกลิดรอนสิทธิขั้นพื้นฐานในชีวิต ไม่มีสิทธิเสรีภาพในการวิพากษ์วิจารณ์การทำงานของรัฐบาล เหตุการณ์ที่เจ้าหน้าที่รัฐปราบปรามการชุมนุมประท้วงรัฐบาลด้วยความรุนแรง และใช้กฎหมายที่ไม่โปร่งใสจับกุมผู้เห็นต่างยังคงเกิดขึ้นครั้งแล้วครั้งเล่า เหตุการณ์เหล่านี้ล้วนบีบบังคับและกดดันให้คนรุ่นใหม่ในประเทศไทยต้องเอาตัวรอดจากสถานการณ์อันแสนยากลำบาก จนเมื่อฟางเส้นสุดท้ายขาดลง เมื่อถึงจุดที่คนรุ่นใหม่ไม่อาจทนรับความคิดความเชื่ออันแสนล้าหลังที่เหนี่ยวรั้งความเจริญของประเทศและช่วงชิงโอกาสดี ๆ ในชีวิตของพวกเขาไป เมื่อนั้นเองที่พวกเขาเลือกที่จะสร้างเป้าหมายใหม่ในชีวิต นั่นคือการออกไปจากประเทศไทยอย่างถาวร
ความต้องการอยากย้ายประเทศสะท้อนให้เห็นถึงสภาวะความสิ้นหวังของคนรุ่นใหม่ ความรู้สึกที่ว่าประเทศที่ตนเกิดและเติบโตมากำลังเดินทางมาถึงทางตัน มองไม่เห็นอนาคตที่จะสามารถพัฒนาให้ดีขึ้นได้ ซึ่งไม่ใช่ความผิดของพวกเขาเลยที่จะมีความรู้สึกเช่นนี้ เพราะในสถานการณ์การเมืองที่ประเทศไทยกำลังเป็นอยู่ในตอนนี้และสิ่งที่พวกเขาต้องเผชิญมาตลอด ในขณะที่เฝ้ามองประเทศอื่นเจริญขึ้นทุกวัน ๆ ประเทศไทยกลับมีปัญหามากมายผุดขึ้นมาไม่เว้นแต่ละวัน จนอดไม่ได้ที่จะเปรียบเทียบคุณภาพชีวิตของประชาชนในประเทศที่พัฒนาแล้วกับชีวิตความเป็นอยู่ของตนเองในตอนนี้ อีกทั้งปัญหาเรื่องการจ่ายภาษีก็เป็นอีกหนึ่งสาเหตุสำคัญ เมื่อเห็นว่าเงินภาษีจำนวนมหาศาลที่จ่ายให้กับรัฐบาล ไม่ได้ถูกนำไปพัฒนาคุณภาพชีวิตของคนในประเทศอย่างที่ควรจะเป็นเลยแม้แต่น้อย ซ้ำร้ายสิ่งที่ได้รับตอบแทนมากลับกลายเป็นการเห็นคุณภาพชีวิตของคนไทยย่ำแย่ลงทุกวัน ส่วนเงินที่ลำบากหามาเพื่อจ่ายภาษีกลับถูกนำเอาไปปรนเปรอผู้มีอำนาจในประเทศเสียอย่างนั้น คนรุ่นใหม่ที่ยังคงมีไฟในการใช้ชีวิตจึงไม่อาจปล่อยให้อนาคตที่วาดฝันไว้ดับมอดลงเพราะรัฐบาลชุดนี้ ด้วยเหตุนี้พวกเขาจึงยอมทิ้งบ้านเกิดเมืองนอนตัวเองไปแสวงหาชีวิตที่ดีกว่าในต่างแดน
<img src="https://admin.chu.in.th/assets/e0adf56a-ba45-4e9b-8816-27ad9a5e8a47" alt="Content ย้ายประเทศ" width="960" height="600" />
เมื่อคนรุ่นใหม่เตรียมตัวและตั้งใจที่จะย้ายประเทศเช่นนี้แล้ว สิ่งที่จะเกิดขึ้นตามมาในประเทศไทย คือการเกิดภาวะสมองไหล (Brain Drain) เป็นปรากฏการณ์ที่คนรุ่นใหม่ซึ่งมีความสามารถ มีศักยภาพ และเป็นกำลังสำคัญในการพัฒนาและขับเคลื่อนประเทศไปข้างหน้า ต่างพร้อมใจกันย้ายออกจากประเทศบ้านเกิดของตนเองแล้วไปแสวงหาชีวิตที่ดีกว่าที่ต่างประเทศ เมื่อคนรุ่นใหม่เลือกที่จะนำทักษะความรู้ต่าง ๆ ที่ได้ร่ำเรียนมาไปใช้ในต่างแดน แน่นอนว่าประเทศไทยจะสูญเสียทรัพยากรมนุษย์ที่มีความสำคัญในการพัฒนาประเทศไปจำนวนมากมายมหาศาล สิ่งเลวร้ายที่สุดคือ ประเทศไทยกำลังจะกลายเป็นประเทศที่มีประชากรส่วนใหญ่เป็นกลุ่มผู้สูงอายุที่อาจยังมีความคิดผูกติดอยู่กับค่านิยมแบบเดิมท่ามกลางโลกในปัจจุบันที่เปลี่ยนแปลงไปตลอดเวลา ส่วนอนาคตของชาติที่มีความรู้ความสามารถก็ตัดสินใจย้ายไปอยู่ประเทศที่มีสภาพแวดล้อมเอื้อให้พวกเขาได้ใช้ความรู้ที่สั่งสมมาให้เกิดประโยชน์ และได้เดินตามความฝันที่พวกเขาไม่อาจทำได้ที่ประเทศไทย
ปรากฏการณ์ #ย้ายประเทศกันเถอะ เป็นดั่งภาพสะท้อนให้เห็นถึงความล้มเหลวของรัฐบาลที่ไม่สามารถตอบสนองความต้องการและความฝันของประชาชนได้ จริงอยู่ที่ว่า ไม่ใช่คนรุ่นใหม่ทุกคนที่จะมีต้นทุนมากพอที่จะพาตัวเองย้ายประเทศได้ เพราะการไปใช้ชีวิตที่ต่างประเทศอย่างถาวรนั้นต้องมีความพร้อมทั้งในเรื่องการเงิน ความสามารถด้านภาษา รวมถึงการสนับสนุนจากครอบครัว แต่ก็ปฏิเสธไม่ได้ว่า เพราะการบริหารที่ไร้ประสิทธิภาพของรัฐบาลในปัจจุบัน ทำให้สังคมไทยกลายเป็นสังคมที่เน่าเฟะและล้าหลังเสียจนคนรุ่นใหม่มีความคิดตรงกันว่า ตราบใดที่ผู้มีอำนาจในประเทศยังคงไม่รับฟังเสียงประชาชนและใช้อำนาจที่มีอยู่เพื่อแสวงหาผลประโยชน์ให้ตัวเองอยู่อย่างนี้ การตะเกียกตะกายออกไปเริ่มต้นชีวิตใหม่ในต่างแดนยังดูเป็นเรื่องง่ายกว่าการรอให้ประเทศไทยเจริญขึ้นเสียอีก
ตั้งแต่เมื่อไหร่กันที่การเป็น &ldquo;คนไทย&rdquo; กลายเป็นสิ่งที่คนรุ่นใหม่ไม่อยากยอมรับ เมื่อไหร่กันที่ประเทศไทยกลายเป็น &ldquo;นรกบนดิน&rdquo; ที่ใครหลาย ๆ คนยอมทำทุกวิธีทางเพื่อให้ได้หนีออกไปจากที่นี่ ปรากฏการณ์ #ย้ายประเทศกันเถอะ จะไม่ได้เป็นเพียงกระแสเพียงชั่วข้ามคืนในโลกอินเทอร์เน็ต แต่จะกลายเป็นสิ่งที่จะเกิดขึ้นจริงในอนาคตอันใกล้ และแม้ในตอนนี้เราจะเห็นว่าคนรุ่นใหม่หลายคนเริ่มวางแผนการย้ายประเทศอย่างจริงจังกันแล้ว แต่หากเราลองถามพวกเขาด้วยคำถามเดิมที่ว่า &ldquo;มีเป้าหมายหรือความฝันอะไรในชีวิต&rdquo; ผู้เขียนยังคงเชื่อว่าในใจลึก ๆ ของคนรุ่นใหม่หลายคนความปรารถนาหนึ่งที่พวกเขาต้องการ ก็คืออยากให้ประเทศไทยเปลี่ยนแปลงไปในทางที่ดีขึ้น อยากให้ประเทศไทยมอบคุณภาพชีวิตที่ดีให้กับประชาชนทุกคนได้ และอยากให้ประเทศไทยเป็นประเทศที่มีศักยภาพมากกว่าที่เป็นอยู่ในตอนนี้ ไม่มีใครหรอกที่อยากเกิดมา &ldquo;ชังชาติ&rdquo; แต่เมื่อประเทศไทยในตอนนี้เป็นดั่งกรงขังที่ไร้ซึ่งสิทธิเสรีภาพใด ๆ ที่ประชาชนทุกคนพึงมี ชีวิตใหม่ในต่างแดนจึงกลายเป็นอนาคตอันแสนสวยงามของคนรุ่นใหม่ ส่วนชีวิตในประเทศไทยก็จะกลายเป็นอดีตอันแสนเลวร้ายที่พวกเขาไม่อยากจะเหลียวหลังกลับมามอง
&nbsp;
&nbsp;
แหล่งอ้างอิง
ข่าวสดออนไลน์. (2564). 'ธนาธร' ชี้ภาวะย้ายประเทศ 'ไทย' ดีกว่านี้ได้ ถ้าร่วมกันสู้ ยันเร็วไปที่จะยอมแพ้.&nbsp;สืบค้นจาก https://www.khaosod.co.th/politics/news_6387123
สุพัฒน์ ศิวะพรพันธ์. (2564). &lsquo;ถ้าการไปจากที่นี่นับว่าเป็นความฝันได้ไหมคะ&rsquo; ความในใจจาก ซู ที่ต้องการ&nbsp;&lsquo;หลีกหนี&rsquo; จากสถานที่ที่ไม่ได้เป็นของตัวเอง. สืบค้นจาก https://thestandard.co/where-we-belong-2/
อรพิณ ยิ่งยงพัฒนา. (2564). ประเทศไทยดีกว่านี้ได้ไหม คำถามเบื้องหลังกระแส 'ย้ายประเทศ'. สืบค้นจาก&nbsp;https://www.thairath.co.th/scoop/theissue/2084101

#ย้ายประเทศกันเถอะ เมื่อความฝันของคนรุ่นใหม่ คือการออกไปจากประเทศไทย

&ldquo;วันนี้เลิกเรียนแล้วไปไหนต่ออะ ? กินข้าวที่โรงอาหารกันไหม ?&rdquo;
&ldquo;ไม่ล่ะ วันนี้จองเวลาคอร์สเทปเอาไว้แล้ว ไปก่อนนะ สายแล้ว เดี๋ยวไม่ทัน&rdquo;
บทสนทนานี้เหมือนจะเป็นบทสนทนายอดนิยมในหมู่นักเรียนหลังเลิกเรียน ที่นักเรียนบางกลุ่มต้องเก็บกระเป๋าอย่างเร่งรีบเพื่อให้ไปเรียนพิเศษที่สถาบันกวดวิชาได้ทันเวลาที่จองไว้ กลายเป็นกิจวัตรประจำวันช่วงใกล้สอบเข้ามหาวิทยาลัยในช่วงเวลาหนึ่ง จนลามกลายเป็นกระแสนิยมในหมู่นักเรียนมัธยมที่จะต้องตั้งหน้าตั้งตาติวเพื่อสอบให้ได้โรงเรียนหรือมหาวิทยาลัยในฝันตามค่านิยมของสังคมที่ได้กำหนดไว้ กระแสนิยมนี้เป็นตัวบ่งชี้อย่างชัดแจ้งเป็นระยะเวลายาวนานหลายทศวรรษว่าระบบการศึกษาไทยกำลังมีปัญหาในทุกมิติ และเป็นอาหารชั้นดีที่ทำให้สถาบันกวดวิชาต่าง ๆ เจริญเติบโตได้อย่างไม่มีสิ้นสุด และทำให้ระบบการศึกษาไทยกลายเป็นอุตสาหกรรมทางการศึกษาของนายทุนไม่กี่กลุ่มที่จ้าง &ldquo;ครูพี่&rdquo; ซึ่งถือว่าเป็นแรงงานในอุตสาหกรรมนี้เพียงหยิบมือเดียว แต่กลับทำเงินจากความล้มเหลวทางการศึกษานี้ได้ถึงหลายร้อยหลายพันล้านบาทต่อปี
&ldquo;ครูในโรงเรียนส่วนใหญ่ทั่วประเทศสอนสู้ครูกวดวิชาเพียงคนเดียวไม่ได้&rdquo; คำพูดนี้ &ldquo;อาจจะ&rdquo; จริงในบริบทของระบบการศึกษาไทย ทั้งในเชิงปริมาณและในเชิงคุณภาพ เนื่องจากข้อมูลรายได้ภาพรวมธุรกิจสถาบันกวดวิชาในช่วง พ.ศ. 2556&ndash;2560 จากรายงานของกรมพัฒนาธุรกิจการค้า กระทรวงพาณิชย์ พบว่า รายได้ของปี 2560 คิดเป็นเกือบ 7 เท่าของปี 2555 จะเห็นได้ว่าการที่เพียง 5 ปี รายได้ของสถาบันกวดวิชาสูงขึ้นถึง 7 เท่า ไม่ใช่เรื่องปกติธรรมดา หากเป็นธุรกิจทั่วไปก็คงจะเป็นธุรกิจที่กำลังรุ่งเรือง แต่หากเป็นธุรกิจที่อาศัย &ldquo;ความล้มเหลวทางการศึกษา&rdquo; ที่ระบบการศึกษาและโรงเรียนธรรมดาสามัญทั่วไปให้ไม่ได้แล้วนั้น ธุรกิจนี้ก็คงจะแสดงให้เห็นถึงระบบการศึกษาอันล้มเหลว แม้ว่าธุรกิจนี้จะประสบความสำเร็จมากก็ตาม
ตัวรายได้ของธุรกิจกวดวิชาเพียงไม่กี่พันล้านบาท อาจเทียบได้เป็นงบประมาณไม่ถึง 1 เปอร์เซ็นต์ของงบประมาณด้านการศึกษาของกระทรวงศึกษาธิการ (332,398.6 ล้านบาท ในปีงบประมาณ 2565) แต่ตัวเลขนี้น่าสนใจเป็นอย่างมาก ซึ่งอาจตั้งคำถามได้ง่าย ๆ ด้วยคำถามพื้นฐานว่า &ldquo;กระทรวงเอางบไปทำอะไรหมด&rdquo; ทำไมกระทรวงศึกษาธิการที่รับผิดชอบการศึกษาระดับประเทศทำให้การเรียนการสอนมีประสิทธิภาพ (อย่างน้อยก็ในเชิงเนื้อหา) เท่ากับกวดวิชาที่ประกอบไปด้วยกลุ่มคนเพียงหยิบมือเดียวไม่ได้ ในขณะเดียวกัน สิ่งที่กระทรวงศึกษาธิการกำลังทำอยู่เห็นเพียงจะจัดการสิ่งอื่นยกเว้นหน้าที่ของตัวเอง เช่น การจัดการผมนักเรียน การมานั่งดูความยาวของถุงเท้าและผมเผ้าของนักเรียน และเพิกเฉยต่อการที่สถาบันกวดวิชาตักตวงผลประโยชน์จากความล้มเหลวของระบบการศึกษาและความล้มเหลวจากการบริหารระบบการศึกษาของกระทรวงปีละพัน ๆ ล้าน ปัญหาเหล่านั้นจึงเป็นปราการด่านสำคัญที่ไม่ว่าจะรัฐบาลใด รัฐมนตรีคนไหน ก็เหมือนจะแก้ไขปัญหานี้ไม่ได้เลย และคำถามสุดท้ายที่เป็นเสมือนโจทย์ใหญ่สำหรับระบบการศึกษาไทยนั่นก็คือ &ldquo;เราจะแก้ปัญหาระบบการศึกษาไทยได้อย่างไร หากกระทรวงศึกษาธิการและสถาบันกวดวิชากลายเป็นปัญหาของระบบการศึกษาไทยเสียเอง&rdquo;&nbsp;
&ldquo;วันนี้คงไปเรียนคอร์สสดที่สยามอีกแล้วสิเพื่อน ?&rdquo;
เมื่อตั้งต้นด้วยคำถามนี้แล้วก็คงจะได้คำตอบที่แตกต่างกันจากเพื่อน
คำตอบที่ดีหน่อยก็คงจะเป็น &ldquo;คอร์สสดไม่จำเป็นสำหรับฉันแล้ว เพราะโรงเรียนได้ให้ในสิ่งที่ฉันต้องการแล้วล่ะ&rdquo;
แต่ถ้าเป็นคำตอบอันน่าพิศวงหน่อยก็คงจะเป็น &ldquo;ไม่ล่ะเพื่อน เราไม่ได้มีเงินมากพอที่จะจ่ายค่าเทอมให้กวดวิชาอีกที่หรอก&rdquo;
หรืออาจจะเป็น &ldquo;ก็คงต้องเรียนไปงั้นแหละ แต่ฉันก็ยังไม่รู้เลยว่าฉันจะเรียนอะไร จะสอบอะไรอยู่ดี ฉันยังไม่รู้เลยด้วยซ้ำว่าความฝันของฉันคืออะไร&rdquo;
&nbsp;
ก่อนจะจบตอนที่ 1 ของซีรีส์นี้ ผมอยากฝากคำถามให้ท่านผู้อ่านขบคิดว่า &ldquo;กวดวิชามันจะไปสร้างปัญหาอะไรให้กับการศึกษาไทยขนาดนั้นเล่า&rdquo; โปรดเก็บคำตอบของท่านเอาไว้ในใจ แล้วตอนต่อไป &ldquo;ผมจะเล่าให้ฟัง&rdquo;
&nbsp;
&nbsp;
แหล่งอ้างอิง
ไทยรัฐออนไลน์. (2562). เศรษฐกิจแย่ เด็กเกิดน้อยลง! เปิดรายได้สถาบันกวดวิชา เรียนพิเศษยังจำเป็นอยู่ไหม?. สืบค้นจาก https://www.thairath.co.th/scoop/1430236
iTax. (2564). จัดอันดับ งบประมาณรายจ่าย 2565 จำแนกตามกระทรวง.&nbsp;สืบค้นจาก https://www.itax.in.th/media/จัดอันดับ-งบ-2565/

ซังกุงสูงสุดแห่งสวนไม้ดอกฤดูหนาว ; forget me not

การศึกษาอันล้มเหลว ตอนที่ 1: การศึกษาอันล้มเหลวกับกวดวิชาอันรุ่งเรือง

At Christmas, all roads lead home.
ถนนทุกสายมุ่งสู่บ้านในวันคริสต์มาส
ประโยคคลาสสิกนี้หลายคนคงคุ้นหูดี และคงทำให้นึกถึงวัฒนธรรมการกลับบ้านในวันคริสต์มาสได้ไม่ยาก เพราะคริสต์มาสคือช่วงเวลาแห่งการอยู่ร่วมกัน! ในช่วงเวลานี้บ้านหลายหลังคงเต็มไปด้วยอาหารมากมาย เครื่องดื่มร้อน ๆ ของขวัญในกล่อง ถุง หรือห่อ มีเสียงหัวเราะดังอยู่ในอากาศ และที่สำคัญมีครอบครัวและคนรักอยู่กันพร้อมหน้า
แต่นั่นไม่ใช่คริสต์มาสสำหรับทุกคน เพราะคืนแห่งความสุขในบ้านที่อบอุ่นของใครหลายคน เป็นคืนที่เหน็บหนาวและขมขื่นสำหรับคนอีกกลุ่ม กลุ่มคนที่ถนนไม่ใช่ทางกลับบ้าน แต่เป็นบ้านเสียเอง
<img src="https://admin.chu.in.th/assets/4bf9d89f-ae21-4659-97b5-b495c3dfb36d" alt="Copy of ประกอบบทความ" width="960" height="600" />
แม้วันคริสต์มาสจะเป็นวันพิเศษที่สุดวันหนึ่งในวัฒนธรรมตะวันตกและอีกหลายประเทศ แต่สำหรับบางคนมันเป็นเพียงวันธรรมดาวันหนึ่ง ไม่มีการฉลอง ไม่มีเสียงหัวเราะของคนในครอบครัว เป็นเพียงอีกวันที่พวกเขาต้องนอนข้างถนนที่มีหิมะเย็นเฉียบรองพื้นเท่านั้น การฉลองนั้นไม่คุ้มค่าเมื่อหลังคายังไม่ใช่สิ่งที่พวกเขามี บนถนนที่ไร้เตาผิงหรือเครื่องทำความร้อนนั้นก็หนาวจนเจ็บ และแน่นอน มันไม่ปลอดภัย หลายครั้งที่คนไร้บ้านเจอการก่อกวนและการทำร้ายแม้จะเป็นคืนวันคริสต์มาส ดูไม่น่ามีความสุขนักใช่ไหม
จากการสัมภาษณ์คนไร้บ้านเกี่ยวกับคืนวันคริสต์มาสในปี 2018 ของ metro.co.uk ลอว์เลนซ์วัย 25 บอกว่า เขาไม่ฉลองวันคริสต์มาสเพราะมันไม่มีอะไรน่าฉลอง เขาไม่มีแผนการสำหรับวันคริสต์มาสเลย ไม่รู้สึกอยากฉลองเมื่อชีวิตมันแย่ และคงเป็นอีกปีที่เขาจะขอข้ามไป อย่างไรก็ดีลอว์เลนซ์บอกว่า เขาเองเคยฉลองเทศกาลนี้มาแล้วหลายครั้งและหวังว่าจะได้ฉลองอีกในอนาคต แต่สำหรับปีนี้เขามีอย่างอื่นที่ต้องทำ
เจมส์ ชาวฝรั่งเศสวัย 19 ที่มีฐานะเป็นคนไร้บ้านอยู่ในอังกฤษ บอกว่าการเป็นคนไร้บ้านในคืนวันคริสต์มาสนับว่าเป็นกรรม ถึงอย่างนั้นเขายังมีความหวังและแผนการสำหรับปีหน้า เขาจะเดินทางกลับไปเข้าร่วมกองทัพ แต่ปีนี้เขาจะยังคงนอนบนถนน&nbsp;
เชสเตอร์ หญิงสาวชาวลิเบียที่อาศัยอยู่ในลอนดอนเช่นเดียวกัน บอกว่าปีนี้เป็นคริสต์มาสคืนแรกของเธอที่ไร้บ้าน เธอกล่าวว่าการเร่ร่อนในคืนวันคริสต์มาสนั้นทำให้เธอรู้สึกว่าเป็นชนชั้นที่ต่ำกว่าคนอื่น มันหดหู่และน่าเศร้า ดังนั้นแผนการของเธอคือการไปทำงาน
เช่นเดียวกับเชสเตอร์ คนไร้บ้านจำนวนหนึ่งไม่ต้องการใช้เวลาในคืนวันคริสต์มาสเพียงคนเดียวบนทางเท้า พวกเขาจึงมารวมตัวกันเพื่อทำกิจกรรมบางอย่าง การรวมตัวเพื่อร้องเพลงประสานเสียงเป็นหนึ่งในนั้น ไม่ว่าในสถานีรถไฟ หรือสถานที่อื่น ๆ การรวมตัวเพื่อร้องเพลงหรือทำกิจกรรมดังกล่าวช่วยสร้างบรรยากาศให้อบอุ่น และยังทำให้พวกเขาไม่ต้องโดดเดี่ยวอีกด้วย
นอกจากนี้ยังมีกิจกรรมการกุศลที่มอบที่พัก อาหารอุ่น ๆ และเสื้อผ้ากันความหนาวให้แก่คนไร้บ้านในคืนวันคริสต์มาส จัดโดยองค์การการกุศล โบสถ์ และการรวมตัวอิสระของหน่วยงานเอกชน มีการบริจาคเงินและสิ่งของจำเป็น มอบของขวัญและการ์ดอวยพรให้แก่เพื่อนคนไร้บ้าน หลายคนยังแบ่งปันที่นอนภายใต้หลังคาบ้านของตัวเองแก่คนไร้บ้านให้ได้นอนเตียงอุ่น ๆ ในค่ำคืนแสนพิเศษนี้
อย่างไรก็ตามที่พักพิงและการสนับสนุนดังกล่าวยังน้อยไปมากเมื่อเทียบกับจำนวนคนไร้บ้านในหลายพื้นที่ ยิ่งไปกว่านั้นสถานการณ์การแพร่ระบาดของโควิดยังทำให้มีอาสาสมัครน้อยลง ขณะที่ท้องถนนยังโหดร้ายเท่าเดิม และจำนวนคนไร้บ้านมากขึ้น&nbsp;
เทศกาลที่หลายคนใช้เวลากับครอบครัว หรือได้กลับบ้านไม่ใช่แค่วันคริสต์มาส แต่ยังมีอีกหลายวันแตกต่างกันไปตามพื้นที่และวัฒนธรรม ประเทศไทยเองก็มีช่วงเวลาดังกล่าวอยู่หลายเทศกาลเช่นเดียวกัน แต่ก็เหมือนกับประเทศอื่น ๆ คนไร้บ้านหลายคนต้องใช้เวลาของวันพิเศษโดดเดี่ยวบนถนน และไม่ใช่แค่ช่วงเทศกาล ในช่วงเวลาปกติชีวิตบนถนนก็ไม่ง่ายนัก ปัจจุบันคนไร้บ้านในกรุงเทพฯ ยังเข้าถึงการรักษาทางการแพทย์ อาหาร และที่พักปลอดภัยได้น้อย เงินเยียวยาและสวัสดิการจากภาครัฐนั้นมีไม่มากพอ อีกทั้งยังไม่ตอบสนองต่อความต้องการจริง ๆ ของคนไร้บ้าน
แน่นอนว่าคริสต์มาสคือช่วงเวลาแห่งความสุขและการอยู่ร่วมกัน หากคุณคือคนที่ได้ใช้เวลาคริสต์มาสในบ้านที่อบอุ่นกับคนที่รักนั่นเป็นสิ่งที่ดีมาก ๆ และไม่จำเป็นต้องรู้สึกแย่เลยสักนิด แต่ได้โปรดอย่าลืมว่า ในขณะเดียวกันมีคนอีกมากที่ไม่มีโอกาสดี ๆ แบบนี้และยังอยู่บนท้องถนน อย่างไรก็ตาม คุณสามารถเป็นส่วนหนึ่งที่แบ่งปันช่วงเวลาแห่งความสุขนี้ให้พวกเขาได้ การบริจาคเงิน การแบ่งปันอาหารและของใช้จำเป็น รวมถึงการสร้างความตระหนักถึงความเป็นอยู่ของคนไร้บ้านล้วนเป็นจุดเริ่มต้นที่ดี และแน่นอนว่าไม่ใช่แค่เทศกาลคริสต์มาส แต่ทุกเทศกาลสามารถเป็นเทศกาลแห่งความสุขของผู้คนได้อีกมาก
&nbsp;
&nbsp;
แหล่งอ้างอิง
ไทยรัฐออนไลน์. (1 กันยายน 2564). เสียงจากคนไร้บ้าน ความต้องการจริง ๆ ในวิกฤติ "โควิด". ไทยรัฐออนไลน์. สืบค้นจาก https://www.thairath.co.th/news/society/2179221
Buck, K. (2018). Christmas is &lsquo;just another day&rsquo; say homeless people at festive shelter. Retrieved from https://metro.co.uk/2018/12/25/christmas-is-just-another-day-say-homeless-people-at-festive-shelter-8281866/
Cunningham, E. (2021). 8 easy ways to help the homeless this Christmas. Retrieved from https://www.timeout.com/things-to-do/how-to-help-the-homeless-this-christmas
The Week Staff. (2020). How to help the homeless this Christmas. Retrieved from https://www.theweek.co.uk/104728/how-to-help-the-homeless-at-christmas-time

คริสต์มาสที่ไร้บ้าน

&ldquo;อเมริกา&rdquo; &ldquo;เสรีภาพ&rdquo; &ldquo;ประชาธิปไตย&rdquo; &ldquo;จีน&rdquo; และ &ldquo;คอมมิวนิสต์&rdquo;
ในแทบทุกวงสนทนาทางการเมืองหรือข่าวต่างประเทศที่เกิดขึ้นในสังคมไทย เรามักจะได้ยินคำเหล่านี้อยู่เสมอ คำเหล่านี้ไม่ได้เป็นประเด็นถกเถียงกันในเฉพาะปัจจุบันเท่านั้น แต่มีมาตั้งแต่ในสมัยหลังสงครามโลกครั้งที่สองสิ้นสุดลงแล้ว ทุกคนเคยสงสัยไหมครับว่า &ldquo;เพราะอะไรเราถึงมักจะวนเวียนอยู่ในหัวข้อเหล่านี้ ?&rdquo; และ &ldquo;เพราะอะไรเรามักจะได้ยินแค่ชื่อของประเทศจีนและอเมริกาอยู่บ่อยครั้งในวงสนทนา ?&rdquo; แน่นอนว่ามันเกี่ยวกับการเมืองโลกที่แบ่งขั้วอำนาจกันอย่างชัดเจน
แต่ทำไมประเทศเล็ก ๆ ที่แทบไม่มีประวัติศาสตร์ในการเมืองโลกเท่าไรนักอย่างประเทศไทย หรือแม้แต่ชาติอื่นในภูมิภาคเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ กลับมีคำเหล่านี้ปรากฏในวงสนทนาทางการเมืองอยู่บ่อยครั้ง และดูเหมือนว่าชาติเหล่านี้จะมีความสำคัญอย่างมากในการแข่งขันทางการเมืองโลกเสียด้วย
<h3>คำตอบคือ &ldquo;เพราะที่ตั้งทางภูมิศาสตร์ของเรามีความสำคัญมาก แม้ว่าจะเป็นรัฐขนาดเล็กก็ตาม&rdquo;</h3>
เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ ภูมิภาคที่ตั้งอยู่ในเขตอากาศร้อนทางตอนใต้ของจีนและทางตะวันออกของอินเดีย ประกอบไปด้วยทั้งหมด 11 รัฐ ซึ่งหากมองเผิน ๆ จากแผนที่ รวมถึงข้อมูลทางเศรษฐกิจแล้ว ประเทศเหล่านี้คงเป็นเพียงประเทศขนาดไม่ใหญ่มากที่ฐานะทางเศรษฐกิจไม่ได้มีความสำคัญอะไรมากนัก ทรัพยากรทางธรรมชาติก็ไม่ได้มีมากเท่าที่อื่น ๆ แต่หากดูจากตำแหน่งทางภูมิศาสตร์แล้ว ภูมิภาคแห่งนี้นับเป็นจุดเชื่อมต่อระหว่างสองมหาสมุทรขนาดใหญ่อย่างมหาสมุทรอินเดียและแปซิฟิก ซึ่งมีประโยชน์ทางการค้าและการเมืองอย่างมหาศาล นี่จึงเป็นเหตุผลว่าทำไมภูมิภาคนี้จึงกลายมาเป็นพื้นที่ที่ประเทศยักษ์ใหญ่ทั่วโลกต่างหมายปอง
เอเชียตะวันออกเฉียงใต้ได้กลายมาเป็นหนึ่งในพื้นที่ทางการเมืองโลกที่สำคัญที่สุดนับตั้งแต่เริ่มต้นสงครามเย็น ซึ่งเป็นช่วงที่เกิดการเปลี่ยนแปลงแนวคิดทางภูมิรัฐศาสตร์ของชาติมหาอำนาจ จากเดิมที่ในสมัยสงครามโลกครั้งที่สอง พรรคนาซีเยอรมันได้ยึดถือแนวคิดที่นำเสนอโดยเซอร์ ฮาลฟอร์ด แมคคินเดอร์ (Sir Halford Mackinder) อย่างดินแดนหัวใจ (Heartland)
ซึ่งเป็นแนวคิดเกี่ยวกับพื้นที่ใจกลางเกาะโลก (บริเวณรัสเซียและเอเชียกลาง) ที่ว่าใครครอบครองพื้นที่ตรงนี้ได้ก็จะสามารถครอบครองโลกได้ เยอรมนีจึงมุ่งหน้าบุกรัสเซียเป็นหลัก แต่เมื่อเข้าสู่ช่วงสงครามเย็น นิโคลาส เจ. สปิคแมน (Nicholas John Spykman) อาจารย์สาขาความสัมพันธ์ระหว่างประเทศจากมหาวิทยาลัยเยล ได้ออกมาแย้งทฤษฎีก่อนหน้าว่าดินแดนหัวใจมีภูมิศาสตร์ที่ไม่เอื้อต่อการตั้งถิ่นฐาน เพาะปลูก และการค้าทางทะเล ดังนั้นเขาจึงสนใจพื้นที่ดินแดนริมขอบ (Rimland)&nbsp; (รอบ ๆ ดินแดนหัวใจเดิม ได้แก่ ยุโรป คาบสมุทรอาหรับ อินเดีย จีน และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้) แทน ซึ่งแน่นอนว่าถ้าหากสามารถครอบครอง ดินแดนริมขอบได้ ก็จะสามารถปิดทางออกของสหภาพโซเวียตได้ด้วยเช่นกัน
ดังนั้นขั้วอำนาจตรงข้ามคอมมิวนิสต์ของสหภาพโซเวียต คือเสรีทุนนิยมอย่างสหรัฐอเมริกา จึงพยายามที่จะสกัดสหภาพโซเวียตทุกทาง และยิ่งไปกว่านั้น ในปี ค.ศ. 1949 จีนได้ปฏิวัติเป็นระบอบการปกครองตามโซเวียตแล้ว อเมริกาจึงแทบไม่มีทางเลือกอื่นนอกจากจะต้องปกป้องเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ให้ได้ ในขณะเดียวกัน ทางฝั่งคอมมิวนิสต์โซเวียตและจีนต่างก็ต้องการพื้นที่ตรงนี้ด้วยเช่นกัน นับแต่นั้นมา เอเชียตะวันออกเฉียงใต้จึงกลายมาเป็นเวทีที่ชาติยักษ์ใหญ่ต่างหมายปองและแย่งชิงกันมาเสมอ
<img src="https://admin.chu.in.th/assets/9278fe1c-0d0a-4c29-bbcd-22afc5894c06" alt="เสรีภาพคอมมิวนิสต์ ประกอบบทความ" width="960" height="600" />
<blockquote>
ขอบคุณภาจาก https://www.digopaul.com/english-word/rimland.html
</blockquote>
หนึ่งในตัวอย่างที่ชัดเจนที่สุดในช่วงยุคสงครามเย็นคงหนีไม่พ้นประเทศที่อยู่ตรงกลางคาบสมุทรอินโดจีนอย่างไทย ในช่วงเวลานั้นเองคือช่วงที่เวียดนาม กัมพูชา และลาวต่างเกิดการปฏิวัติภายในตามการสนับสนุนของฝ่ายคอมมิวนิสต์ อเมริกาจึงเกรงว่าหากปล่อยไปมากกว่านี้ ประเทศอื่น ๆ จะปฏิวัติภายในตามทฤษฎีโดมิโน่ (Domino Theory)
ดังนั้นในช่วงเวลานี้เอง อเมริกาจึงมุมานะที่จะรักษาประเทศไทยเอาไว้ และหมายที่จะให้ไทยเป็นมหามิตรต่อต้านคอมมิวนิสต์เหมือนมาเลเซีย สิงคโปร์ หรือฟิลิปปินส์ โดยอเมริกาพยายามอย่างหนักเพื่อสร้างโฆษณาชวนเชื่อทางการเมืองให้สังคมไทยเห็นว่าการอยู่แบบเสรีภาพ (แม้ในช่วงนั้นไทยจะเป็นเผด็จการทหาร) ดีกว่าคอมมิวนิสต์ ทำให้เกิดการสร้างศัตรูของชาติเพื่อให้คนไทยสามารถคล้อยตามได้ง่าย และสิ่งที่สำคัญที่สุดคงเป็นการสนับสนุนให้คืนอำนาจแก่พระมหากษัตริย์ เพราะอเมริกามองว่าเนื่องจากพระมหากษัตริย์เป็นศูนย์รวมจิตใจของคนไทยมาอย่างช้านาน การคืนสถานะของพระมหากษัตริย์จึงเปรียบเสมือนการรวมชาติให้เป็นหนึ่งเดียวกันได้ในช่วงเวลาเช่นนี้ ดังนั้นเราจึงเห็นการเสด็จฯ ไปตามที่ต่าง ๆ ของพระองค์ไปในถิ่นทุรกันดาร ทั้งนี้ส่วนหนึ่งก็เพื่อยืนยันว่าพื้นที่ตรงนั้น รวมถึงคนตรงนั้นเป็นของประเทศไทย ไม่ใช่คอมมิวนิสต์ และนอกจากนี้อเมริกายังพยายามอย่างหนักเพื่อรักษาประเทศไทยและเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ไว้ให้ได้ตามแนวคิดดินแดนริมขอบ
แม้ในปัจจุบันสงครามเย็นจะสิ้นสุดลงแล้ว เอเชียตะวันออกเฉียงใต้และทฤษฎีดินแดนริมขอบ ก็ยังคงมีความสำคัญในการเมืองโลกอยู่ ซึ่งชาติยักษ์ใหญ่ตัวใหม่อย่างสาธารณรัฐประชาชนจีน ก็ได้หมายปองภูมิภาคตรงนี้ด้วยเช่นกัน เนื่องจากบริเวณดินแดนริมขอบอยู่ติดทะเลจึง เป็นยุทธศาสตร์ทางการค้าที่สำคัญมากของโลก ดังนั้นจึงเห็นความพยายามต่าง ๆ ของจีนที่จะขยายอิทธิพลมายังเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ เช่น การทำโครงการ OBOR (One Belt One Road) ที่พาดผ่านประเทศ ดินแดนริมขอบ และเอเชียตะวันออกเฉียงใต้ รวมถึงให้การสนับสนุนสร้างสาธารณูปโภคแก่กัมพูชา ลาว และเมียนมาร์ หรือแม้แต่ในตอนนี้ที่พยายามแทรกแซงไทยด้วยเช่นกัน และที่เด่นชัดสุดคงเป็นกรณีข้อพิพาทในทะเลจีนใต้ ที่จีนพยายามอ้างกรรมสิทธิ์และเข้าถือครองหมู่เกาะสแปรตลีย์ จนเกือบมีการปะทะกับชาติอื่น ๆ ที่มีข้อพิพาทเหนือหมู่เกาะแห่งนี้ด้วย
ดังนั้นเพื่อป้องกันการมีอำนาจของจีนในเวทีโลกที่มากเกินไป อเมริกาจึงจำเป็นที่จะต้องรักษาภูมิภาคนี้ไว้ เราจึงมักจะเห็นการสร้างกลุ่มพันธมิตรทางการค้าต่าง ๆ ระหว่างชาติยักษ์ใหญ่ทั้งสองกับชาติในเอเชียตะวันออกเฉียงใต้อยู่เสมอ เช่น TPP ที่มีเวียดนาม มาเลเซีย ฟิลิปปินส์ และสิงคโปร์เข้าร่วมกับอเมริกา (ในภายหลังอเมริกาได้ถอนตัวออกแล้ว) หรือการร่วมมือกันทางเศรษฐกิจระหว่างจีนกับชาติต่าง ๆ ในลักษณะที่คล้ายคลึงกัน
จากที่กล่าวมาทั้งหมดจะเห็นได้ว่า ภูมิศาสตร์ของเอเชียตะวันออกเฉียงใต้มีความสำคัญอย่างมากในเวทีการเมืองโลก แม้ว่าชาติต่าง ๆ ในภูมิภาคนี้จะไม่ได้มีอำนาจมาก แต่เพราะนโยบายทางภูมิรัฐศาสตร์ที่ส่งต่อกันมาตลอด 70 กว่าปีมานี้ ภูมิภาคแห่งนี้จึงมีสถานะที่สำคัญมากในฐานะการคานอำนาจทางการเมืองระหว่างชาติมหาอำนาจในเวทีโลก
&nbsp;
&nbsp;
แหล่งอ้างอิง
กรุงเทพธุรกิจ. (2560). ถอดยุทธศาสตร์ "เส้นทางสายไหมใหม่" ไทยอยู่ตรงไหน?. สืบค้นจาก https://www.bangkokbiznews.com/news/755042
ปฤณ เทพนรินทร์. (2556). การก่อตัวของอุดมการณ์ราชาชาตินิยม, 2490-2510 สืบค้นจาก http://tujournals.tu.ac.th/thammasatjournal/detailart.aspx?ArticleID=27

หนังสือ หมากรุก และเสียงเพลงคือความสุข เพราะสิ่งเหล่านี้ทำให้ฉันได้หลุดออกจากโลกแห่งความจริงในชั่วขณะหนึ่ง

รำลึก 103 ปี “ขบวนการสี่พฤษภา” แด่การตื่นรู้ แด่การลุกขึ้นสู้ แด่การไม่ยอมพ่ายแพ้...

ไม่มีใครมาช่วงชิงความหวังของเราได้ เพราะ ‘ไม่มีใครเป็นเจ้าของความหวังเพียงผู้เดีย...

“เรามีความหวังทุกวันอังคาร” แด่หยาดเหงื่อและหยดน้ำตาของชาวนาที่ต่อสู้เพื่อปากท้อง...

บันทึกหลังอ่าน ‘เสมอมา-ตลอดไป’: แด่การรัฐประหารที่เกิดขึ้นเสมอมา และประชาธิปไตยที...